مضرات شبکه های اجتماعی: 10 تا از خطرات شبکه های اجتماعی

مضرات شبکه های اجتماعی را می‌شناسید؟ در مقاله امروز نجوافکت به 10 مورد از رایج‌ترین خطرات شبکه های اجتماعی می‌پردازیم و راه حل‌هایی برای هریک ارائه می‌دهیم.

مضرات شبکه های اجتماعی

در ادامه مروری بر خطرات و آسیب های شبکه های اجتماعی خواهیم داشت.

1. عدم تحرک کافی

یکی از عوارض شبکه های اجتماعی عدم تحرک محسوب می‌شود که به معنای گذراندن زمان در حالت نشسته یا غیرفعال است. درست است که استراحت اهمیت زیادی دارد، اما ورزش و تحرک کافی در طی روز نیز برای سلامتی ضروری خواهد بود. طبق تحقیقات، نشستن بیش از 11 ساعت در روز موجب تنبلی عضلات و کاهش طول عمر می‌شود.

استفاده طولانی مدت از دستگاه‌های الکترونیک (کامپیوتر، گوشی همراه، تبلت و تلویزیون) باعث می‌شود مدت طولانی یک جا بنشینید و تحرک نداشته باشید. این مورد از خطرات شبکه های اجتماعی، روی سبک زندگی نسل قرن 21 نیز تأثیر به سزایی گذاشته و حالتی ساکن و کسل ایجاد کرده است. عدم تحرک، سلامتی سیستم گردش خون، عضلات، سلامت استخوان‌ها و سیستم ایمنی را تهدید می‌کند.

راه حل‌ها:

• گوشی را زمین بگذارید؛ بلند شوید و قدمی بزنید. حرکات نرمشی انجام بدهید، از خانه بیرون بروید و فعال باشید.
• اگر این اقتضای شغل شماست که ساعات زیادی را پشت کامپیوتر صرف کنید، حداقل هر یک و نیم ساعت یکبار از جا بلند شوید، دوری بزنید تا عضلاتتان باز شوند.

2. اختلال خواب

طبق یک نظرسنجی درباره آسیب های شبکه های اجتماعی، حدود یک سوم از شرکت‌کنندگان اعتراف کردند هنگام خواب از گوشی خود استفاده می‌کنند. نور آبی صفحه نمایشگر کامپیوتر و تلفن همراه می‌تواند ریتم شبانه روزی بدن شما (ساعت داخلی بدن که در یک چرخه 24 ساعته کار می‌کند) را مختل کند. همین امر باعث می‌شود خواب از سرتان بپرد و حتی با وجود خستگی، نتوانید استراحت کاملی داشته باشید.

نوتیفیکشن‌هایی که در گوشی دریافت می‎‌کنید (مانند پیام‌های مختلف) می‌توانند بر کیفیت خواب تأثیر بگذارند. گزارش دیگری نشان می‌دهد بیش از نیمی از افراد در هر سنی، شب‌ها از خواب بیدار می‌شوند تا تلفن خود را چک کنند.

راه حل‌ها:

مرزهای مربوط به استفاده از شبکه های اجتماعی و زمان خوابتان را تعیین کنید. برخی از گزینه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشند:

• یک ساعت قبل از خواب، استفاده از وسایل الکترونیکی را ممنوع کنید.
• در شب، تلفن را دور از دسترستان بگذارید. اگر ناچارید با آلارم آن بیدار شوید، گوشی را تا حد امکان دور بگذارید و شب از آن استفاده نکنید.
• گوشی را در شب خاموش کنید.
• برنامه‌هایی را که در شب استفاده می‌کنید محدود کنید.
• اخبار و برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی می‌توانند باعث نگرانی، استرس یا اضطراب شوند و خواب شما را مختل کنند. حداقل یکساعت قبل از خواب بیخیال این اخبار شوید و گوشی را کنار بگذارید.

 3. اعتیاد به شبکه های اجتماعی

اعتیاد به سوشال مدیا، یکی از مضرات شبکه های اجتماعی برای نوجوانان و بزرگسالان است که هیچ روش تشخیص بالینی رسمی برای شناسایی آن وجود ندارد. با این حال بیش از 50% کاربران نوجوان رسانه‌های اجتماعی اذعان دارند که کنار گذاشتن رسانه‌های اجتماعی کار سختی است.

مغز انسان از انجام دادن فعالیت‌هایی که در نتیجه آنها هورمون‌های شادی آوری مانند دوپامین ترشح شوند، لذت می‌برد و به همین دلیل، بارها و بارها به سراغ رفتار لذتبخش می‌رود؛ گرچه اثری کوتاه مدت داشته باشد. اینگونه است که مصرف مواد بر مغز تأثیر می‌گذارد. بیش از حد آنلاین بودن می‌تواند شبیه یک اختلال قمار یا یک اختلال مصرف مواد ذهن شما را تحت کنترل بگیرد و حس عطش ایجاد کند.

استفاده از برنامه‌های مختلف، رفرش کردن فید شبکه‌های مختلفی از جمله اینستاگرام و یوتوب، چت در گروه‌های دوستانه و لایک گرفتن در پست‌ها، به مغز پاداش شیمیایی می‌دهد. این اعمال موجب ترشح هورمون‌هایی می‌شوند که “احساس خوب” در فرد به وجود می‌آورند. همین باعث می‌شود تا کاربران برای مدت طولانی‌تری در برنامه‌ها حضور داشته باشند و بیشتر برگردند تا از آنها استفاده کنند. اگر زمان زیادی را صرف استفاده از رسانه‌های اجتماعی کنید یا مدام فکرتان مشغول این باشد که آخرین پستتان را چه کسی دید و چقدر لایک خورد، کیفیت زندگی شما تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.

راه حل‌ها:

• میزان زمانی را که در رسانه‌های اجتماعی صرف می‌کنید را پیگیری کنید. بعد تصمیم بگیرید که آیا نیاز به تعیین حد و مرز دارید یا خیر.
• یک بعدازظهر، یک روز یا یک هفته را در رسانه‌های اجتماعی تعطیل کنید. ببینید بدون استفاده از رسانه‌ها، چه احساسی دارید.

4. آزار و اذیت سایبری

یکی از مضرات شبکه های اجتماعی برای خانواده که بسیاری از افراد به شکل‌‌های گوناگون آن را تجربه می‌کنند، آزارهای کلامی و اجتماعی است. بسیاری از کاربران در محیط‌های مختلفی مانند سایت‌های بازی آنلاین، پیج سوشال مدیا، ایمیل و به ویژه در کامنت‌ سرویس‌های مختلف مورد آزار و قلدری قرار می‌گیرند. در بسیاری از موارد، فرد فرصت یا قدرت دفاع از خود را ندارد و همین امر، تأثیر مخربی روی ذهن وی می‌گذارد.

راه حل‌ها:

اولین قدم برای کاهش آزار و اذیت سایبری، آموزش مبارزه با آن است. یادگیری در مورد آزار سایبری و اثرات آن می‌تواند برای مقابله آن مفید باشد و به ویژه آسیب های شبکه های اجتماعی روی دانش آموزان را کاهش دهد.

5. کاهش روابط در دنیای حقیقی

بخش مهمی از نوجوانی، شامل رشد مهارت‌های اجتماعی است. این امر به نوجوانان محدود نیست و هر شخصی در هر برهه زمانی از زندگی خود که باشد، ممکن است تحت تأثیر مخرب سوشال مدیا قرار بگیرد. یکی از مضرات شبکه های اجتماعی زمانی رخ می‌دهد که افراد، شبکه‌های اجتماعی را به خانواده و دوستان ترجیح بدهند. برخی از فرصت‌ها برای ایجاد مهارت‌های اجتماعی را نمی‌توان به صورت آنلاین بازآفرینی کرد.

راه حل‌ها:

• گذراندن وقت با دوستان و خانواده را در اولویت قرار دهید.
• هنگامی که با افراد دیگر هستید، از گوشی دست بردارید و از فرصت برای برقراری ارتباط رودررو استفاده کنید.

6. اختصاص زمان کمتر برای فعالیت های دیگر

یکی از مهم‌ترین آسیب های شبکه های اجتماعی برای دانش آموزان که گاهی نادیده گرفته می‌شود، زیاده روی در استفاده از این سرویس‌ها و در نتیجه کاهش زمان مفیدی است که می‌توانید برای فعالیت‌های مفید و سازنده اختصاص بدهید.

بسیار مشاهده شده که افراد تحت تأثیر عوارض اینترنت و شبکه های اجتماعی، تایم کمتری را به تفریح سالم، وقت گذرانی با خانواده، کار مفید و مطالعه اختصاص می‌دهند. به علاوه افراط در استفاده از سوشال مدیا، اثر منفی روی مسئولیت پذیری افراد می‌گذارد و باعث اختلال در انجام کارهای روزمره می‌شود.

راه حل‌ها:

انتخاب برای گذراندن وقت در رسانه‌های اجتماعی اشکالی ندارد. اما مهم است که حواستان به میزان استفاده از رسانه‌های اجتماعی باشد.

• با استفاده از همین گوشی که در دست دارید، میزان زمانی که برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهید را ردیابی کنید.
• آخر هر هفته، ببینید در طی روزهایی که گذشت چند ساعت از گوشی خود استفاده کرده اید.
• در مورد سرگرمی‌ها یا فعالیت‌هایی که می‌توانید جایگزین شبکه‌های اجتماعی کنید، بیندیشید.

7. مقایسه اجتماعی

مقایسه اجتماعی، یکی از بحرانی‌ترین آسیب های شبکه های اجتماعی است و زمانی رخ می‌دهد که شخصی باطن زندگی خود را با ظاهر پست‌ها و پیج افراد دیگر ارزیابی می‌کند. این می‌تواند باعث شود که فرد افکار و احساسات منفی در مورد خودش داشته باشد و دچار افت اعتماد به نفس شود.

شما اغلب فقط نکات برجسته و خوشایند زندگی سایر کاربران را در رسانه‌های اجتماعی می‌بینید، اما تصور می‌کنید زندگی دیگران گل و بلبل است و تمام مشکلات دنیا برای شماست. همین امر باعث می‌شود حس ناامیدی کنید، از زندگی خود بیش از حد انتقاد کنید و انگیزه‌تان را از دست بدهید.

راه حل‌ها:

حساب رسانه اجتماعی شما، متعلق به شماست. آن را به مکانی تبدیل کنید که به شما احساس خوبی بدهد. اگر فردی در اینترنت هست که باعث می‌شود نسبت به خودتان یا بخشی از زندگی‌تان احساس بدی داشته باشید، او را آنفالو کنید.

8. تصور نادرست از خود

نوجوانان و جوانان هنوز درحال کشف جهان هستند و به تدریج پی می‌برند که هستند و جایگاهشان در این جهان چیست. رسانه‌های اجتماعی فرصتی برای ابزار وجود در اختیار همه می‌گذارند، اما روی مخرب آنها زمانی نمایان می‌شود که فرد انتظار بیش از حد از خود پیدا کند.

متأسفانه برای برخی از کاربران، مضرات شبکه های اجتماعی بیشتر از فواید آنها هستند. به عنوان مثال، تحقیقات اینستاگرام نشان داده است دختران نوجوانی که بیشتر از این سرویس استفاده می‌کنند، تصور ضعیف‌تری از خودشان در ذهن دارند. اگر شخصی در حال حاضر با مشکلات عزت نفس دست و پنجه نرم می‌کند، حضور در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند باعث شود تصور درستی نسبت به خود نداشته باشد و دچار مشکلات بحرانی‌تری شود.

راه حل‌‌ها:

وقتی از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنید، احساس خودتان را در نظر بگیرید. شاید برخی موقعیت‌ها در زندگی شما پیش بیایند که در آنها، فاصله گرفتن از شبکه‌های اجتماعی انتخاب بهتری برای رفاه شما باشد. اگر به کمک نیاز دارید، با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید یا از یک حرفه‌ای مشاوره بخواهید.

9. انتشار تصویری نادرست از شخصیت خود

شاید این مورد از مضرات شبکه های اجتماعی تا به حال به ذهنتان خطور نکرده باشد، اما تک تک جملات و پست‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌دهید و حتی کسانی که آنها را فالو می‌کنید، بر زندگی و آینده شما مؤثر خواهند بود. این امر به خصوص زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بخواهید در جایی استخدام شوید و از شما درخواست رزومه شود.

راه حل

• همیشه قبل از ارسال پست دو بار فکر کنید.
• حساب‌های خود را خصوصی کنید
• به این فکر کنید که چه حساب‌هایی را فالو می‌کنید، کدام پست‌ها را می‌بینید و لایک می‌کنید.

10. سلامت روان

طبق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی، امروزه درصد بیماری‌ها و اختلالات روانی نسبت به گذشته افزایش چندبرابری داشته است و نکته تکان دهنده اینجاست که بخش قابل توجهی از افراد مبتلا، از کودکان و نوجوانان هستند. مضرات شبکه های اجتماعی نقشی غیر قابل انکار در این امر دارند.

تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا و چگونه رسانه های اجتماعی به سلامت روانی و عاطفی آسیب می‌رسانند، مورد نیاز است. مضرات استفاده از شبکه های اجتماعی برای افرادی که از اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، OCD و تروماهای مختلف رنج می‌برند، تأثیر گسترده‌تری نسبت به سایرین خواهد داشت. بنابراین خیلی مهم است که برای جلوگیری از تریگر شدن یا تشدید وخامت اختلال، مدیریت مناسبی بر استفاده خود از شبکه‌های اجتماعی داشته باشید.

راه حل‌ها:

هنگام استفاده از رسانه‌های اجتماعی به احساس خود توجه کنید. اگر مشکلات روحی و روانی دارید، به دنبال کمک باشید.

سخن آخر

با وجود تمام مضرات شبکه های اجتماعی که ذکر کردیم، سرویس‌های آنلاین فواید فراوانی هم برای افزایش کیفیت زندگی دارند. می‌شود سوشال مدیا را مانند شمشیری دولبه درنظر گرفت که نتیجه استفاده از آن، کاملاً به مهارت شما در کنترل کاربرد آن دارد.

مضرات و خطرات شبکه های اجتماعی مسائل مختلفی از جمله درگیری‌های عاطفی و ذهنی، مسائل فیزیکی مانند کاهش کیفیت خواب و مسائل کلی مانند قرار گرفتن در معرض خطر آزار دیدن یا پخش شایعات نادرست را دربر دارد. امروزه دسترسی به شبکه‌های اجتماعی، بسیار راحت‌تر از چیزی است که یک دهه پیش بود. هرکسی ممکن است به دلیل عدم آگاهی کافی و مکانیسم‌های روانشناختی مانند تلاش برای فرار از زندگی واقعی، حسرت و حتی حسادت، به طور افراطی از شبکه‌های اجتماعی استفاده کند و در نتیجه، دچار مضرات ناشی از آن شود.

برای جلوگیری از مضرات شبکه های اجتماعی، می‌توانید با انجام کارهایی مانند محدود کردن دسترسی و یافتن فعالیت‌های جایگزین، استفاده از رسانه‌های اجتماعی را کاهش دهید. همچنین می‌توانید روی استفاده از رسانه‌ها به شیوه‌ای مثبت‌تر تمرکز کنید و از آنها تنها برای مقاصد سازنده و مفید کمک بگیرید؛ مانند ارتباط با خانواده و دوستان.

اگر مطمئن نیستید که ضرر های استفاده از شبکه های اجتماعی بر شما تأثیر منفی می‌گذارند یا خیر، می‌توانید به الگوی استفاده از رسانه‌های اجتماعی و احساس خود در هنگام استفاده از آن فکر کنید. سعی کنید مشکلات احتمالی را شناسایی کنید، یا می‌توانید از کسی که به او اعتماد دارید نظر بپرسید.

سوالات متداول

شبکه های اجتماعیسبک زندگیسرگرمیسلامت و بدنعلمی و جهان