12 روش درمان خانگی سرفه در سریعترین زمان ممکن

سرفه چه در اثر سرماخوردگی باشد یا حساسیت، چه خشک باشد و چه خلط دار، همیشه آزاردهنده است. به خصوص زمانی که ادامه پیدا کند و شب‌ها خواب راحت را از شما بگیرد. بیشتر ما در هنگام بروز علائم سرفه، به دنبال راهکارهایی برای درمان خانگی هستیم تا از شر این رفلکس خلاص شویم.

با شروع فصل سرما، تعداد مراجعه‌ها به پزشک برای درمان سرفه ناشی از سرماخوردگی، آنفلوانزا و ویروس‌های مختلف هم بیشتر می‌شود. حتی بعد از گذران دوره اپیدمی کووید-19، آمار ابتلا به سرفه‌های مزمن افزایش داشته است. تخمین زده شده که 40 درصد موارد ممکن است نیاز به ارجاع به پزشک متخصص در بیماری‌های ریوی داشته باشند.

در این میان، بسیاری از ما به هر دلیلی ترجیح می‌دهیم راهکارهای سنتی را برای درمان خانگی سرفه به کار بگیریم. از نوشیدن چای داغ گرفته تا انواع بخور و حتی مصرف آنتی آلرژی برای درمان سرفه ناشی از حساسیت.

در مقاله امروز نجوافکت، به 12 راهکار رایج و سریع برای درمان خانگی سرفه خواهیم پرداخت.

12 ترفند سریع و کارآمد برای درمان خانگی سرفه‌

به طور کلی، سرفه رفلکسی کاملا طبیعی است. سرفه می‌تواند به پاکسازی گلو از خلط، گرد و غبار و سایر عوامل تحریک کننده کمک کند. با این حال، سرفه مداوم هم می‌تواند نشانه بسیاری از بیماری‌ها باشد.

عوامل زیر، از جمله فاکتورهایی هستند که موجب بروز سرفه می‌شوند:

• آلرژی؛
• عفونت ویروسی؛
• عفونت باکتریایی.

گاهی اوقات سرفه هیچ مربوط به ریه نیست. ریفلاکس معده (GERD) هم می‌تواند باعث سرفه شود.

برای درمان سرفه ناشی از سرماخوردگی، آلرژی و عفونت‌های سینوسی، چندین داروی بدون نسخه (OTC) موجود هستند که همراه با روش‌های خانگی، مؤثر واقع می‌شوند. البته بیماری‌های باکتریایی اغلب نیاز به آنتی بیوتیک دارند.

مواد لازم برای استفاده از روش‌های خانگی برای تسکین سرفه، تقریباً دم دستی هستند و در هر خانه‌ای پیدا می‌شوند. شاید جالب باشد که بدانید خیلی از داروهای درمان سرفه، با استفاده از ترکیبات مؤثر موجود در همین مواد طبیعی ساخته شده اند.

 

1. درمان سرفه با عسل

از قدیم، کافی بود مادری متوجه سرفه فرزندش شود تا فوراً یک لیوان آب داغ و عسل به دستش بدهد. عسل همیشه به عنوان یکی از قابل اطمینان‌ترین راه‌های درمان سریع سرفه در خانه برشمرده می‌شود و همراه آبلیمو، می‌تواند اثر بیشتری روی تسکین سرفه‌های خشک و سرفه‌های شبانه تؤام با گلودرد داشته باشد.

طبق پژوهشی در سال 2018، تأثیر اثرات عسل بر درمان سرفه حاد در کودکان بررسی شد. محققان دریافتند که عسل می‌تواند به عنوان یک درمان خانگی سرفه را به طور موثرتری نسبت به برخی از داروهای بدون نسخه تسکین دهد. داروهای مورد بررسی شامل داروهای حاوی دیفن هیدرامین (بنادریل)، نوعی آنتی هیستامین، و سالبوتامول (ProAir) بودند.

برای درمان سرفه با عسل، می‌توانید ۲ قاشق چای‌خوری عسل را همراه با یک چای گیاهی یا آب داغ و لیمو ترکیب کنید و روزی سه مرتبه بنوشید. عسل خصوصیات تسکین دهنده برای درمان طبیعی سرفه خشک دارد و آب لیمو نیز می‌تواند به رفع احتقان کمک کند. به علاوه می‌توانید در وعده‌های غذایی خود نیز از عسل استفاده کنید.

هشدار: به دلیل خطر بوتولیسم، هرگز به نوزادان زیر 12 ماه عسل ندهید.

2. پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها، میکروارگانیسم‌هایی هستند که می‌توانند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشند. البته مستقیماً سرفه را تسکین نمی‌دهند، ولی به تعادل فلور گوارشی کمک می‌کنند؛ یعنی جمعیت باکتری‌هایی که در روده شما زندگی می‌کنند را متعادل می‌سازند. این راهکار برای درمان خانگی سرفه، می‌تواند به خلاصی از سرفه‌های ناشی از رفلاکس معده، حساسیت مجاری گوارش و بازگشت اسید به داخل مری کمک شایانی نماید.

این تعادل می‌تواند از عملکرد سیستم ایمنی در سراسر بدن پشتیبانی کند. پژوهشی در سال 2015 نشان داد دریافت مکمل‌های مختلف پروبیوتیک می‌تواند به درمان سرفه ناشی از عفونت تنفسی فوقانی کمک کند. البته شواهد قطعی هنوز تایید نشده اند، ولی به هر حال مصرف پروبیوتیک می‌تواند علاوه بر کمک به درمان خانگی سرفه، برای سلامتی شما هم آثار فراوانی داشته باشد. پروبیوتیک‌های مفید در بسیاری از مواد غذایی از جمله ماست و دوغ کفیر وجود دارند.

با توجه به تنوع پروبیوتیک‌های موجود، باید با پزشک در مورد اینکه کدام پروبیوتیک برای شما و شرایط شما مناسب است مشورت کنید.

3. نعنا فلفلی

برگ‌های نعنا فلفلی به دلیل خواص درمانی خود شناخته شده اند. این گیاه خوش عطر نه تنها در غذاها و نوشیدنی‌های مختلف به کار می‌رود، بلکه روغن نعنا می‌تواند به تسکین علائم سرماخوردگی و درمان خانگی سرفه هم کمک کند.

شما می‌توانید با نوشیدن چای نعنا فلفلی یا بخور نعنا، به درمان خانگی سرفه خشک بپردازید. برای تهیه دمنوش نعنا، چند برگ نعنای تازه را به یک قوری آب جوش بیفزایید، سر آن را بپوشانید و اجازه بدهید ده دقیقه دم بکشد. برای تأثیر بیشتر این دمنوش در درمان خانگی سرفه، می‌توانید یک برش لیمو هم به دمنوش اضافه کنید.

برای تهیه بخور نعنا، 7 یا 8 قطره اسانس نعنا را داخل حدود یک فنجان آب جوشیده مخلوط کنید. یک حوله روی سر خود بیندازید و مستقیماً بالای آب نفس عمیق بکشید.

4. ریشه ختمی

ریشه ختمی از گیاه دائمی Althaea officinalis می‌آید که در تابستان گل می‌دهد. از زمان‌های قدیم از برگ و ریشه گیاه گل ختمی برای درمان خانگی سرفه و گلودرد استفاده می‌شده است.

یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که گیاه گل ختمی به دلیل اثر تسکین دهنده اش بر روی بافت‌های تحریک شده گلو و سینوس‌ها، در درمان سرفه موثر است. این امر می‌تواند به دلیل وجود خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی گیاه باشد.

ریشه گل ختمی همچنین حاوی موسیلاژ است که به بازسازی مخاط گلو کمک می‌کند تا تحریک را تسکین بدهد. به این ترتیب می‌تواند برای درمان طبیعی سرفه خشک مناسب باشد.

امروزه می‌توانید ریشه گل ختمی را به صورت چای یا کپسول تهیه کنید. چای داغ برای سرفه‌هایی که با گلودرد همراه هستند، مفید خواهد بود.

مصرف دمنوش و کپسول ریشه ختمی معمولاً عوارضی ندارد، اما توصیه می‌شود که برای کودکان زیر 12 سال از این گیاه استفاده نکنید.

5. آویشن

یکی از مؤثرترین داروهای طبیعی برای درمان خانگی سرفه، عصاره آویشن (به ویژه آویشن شیرازی) است. می‌توانید از آویشن به اشکال مختلف برای درمان سرفه در کوتاه‌ترین زمان بهره ببرید؛ از شربت آویشن و دمنوش گرفته تا اسپری مخصوص. در واقع، یک پژوهش تصادفی و کنترل‌شده در سال 2021 نشان داد که عصاره گیاهی آویشن و پیچک به کاهش سرفه حاد و شدت سرفه در شرکت‌کنندگان در مطالعه کمک کرد. شرکت کنندگان همچنین هیچ عارضه جانبی نامطلوبی را گزارش نکردند. آویشن برای درمان سرفه کودکان هم می‌تواند مفید باشد.

برگ‌های آویشن دارای ترکیباتی به نام فلاونوئیدها هستند که عضلات تحریک شده گلو را تسکین می‌دهد، آنها را شل می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد.

می توانید با استفاده از 2 قاشق چایخوری برگ آویشن له شده و 1 فنجان آب جوش، چای آویشن را در خانه درست کنید. فنجان را بپوشانید، بگذارید 10 دقیقه دم بکشد و سپس آن را صاف کنید.

6. غرغره آب نمک

این درمان ممکن است نسبتاً ساده به نظر برسد، اما غرغره ترکیب آب نمک یکی از بهترین روش‌ها برای درمان سرفه خلط دار در خانه به حساب می‌آید. برای تهیه آب نمک، یک چهارم الی نصف قاشق چایخوری نمک را داخل یک لیوان آب ولرم بریزید و خوب مخلوط کنید تا نمک حل شود. از این محلول روزانه سه الی چهار مرتبه استفاده کنید.

توجه داشته باشید که آب نمک برای کودکان زیر 6 سال و افرادی که گلوی حساسی دارند، روش خوبی برای درمان خانگی سرفه نیست. به علاوه مراقب باشید مقدار نمکی که به کار می‌برید، بیش از مقدار توصیه شده نباشد. نمک زیادی باعث سوزش گلو شده و ریسک تشدید سرفه را دربر خواهد داشت.

7. زنجبیل

زنجبیل یک ماده سنتی محبوب برای درمان طبیعی سرفه است. مردم اغلب از این ریشه تند و معطر برای درمان حالت تهوع و ناراحتی معده استفاده می‌کنند، اما می‌تواند برای درمان سرفه خلط دار نیز بسیار مفید باشد.

اگر از سرفه‌های مزمن رنج می‌‌برید، دمنوش داغ دارچین و زنجبیل انتخاب خوبی خواهد بود. این ترکیب می‌تواند تحریک، خشکی و مخاط گلو را کاهش دهد.

البته مصرف بیش از حد زنجبیل ممکن است عوارض جانبی مانند سوزش گلو، ناراحتی شکمی و سوزش سر دل ایجاد کند.

برای تهیه چای زنجبیل، قطعه‌ای به اندازه دو سانتیمتر از ریشه زنجبیل تازه را برش بدهید. می‌توانید از زنجبیل خشک نیز استفاده کنید. بسته به میزان تحملی که برای طعم تند زنجبیل دارید، می‌توانید این مقدار را بیشتر یا کمتر کنید. زنجبیل را در 1 فنجان آب به مدت 10 تا 15 دقیقه بجوشانید. می‌توانید به چای زنجبیل، لیمو و عسل هم بیفزایید.

8. زردچوبه

زردچوبه به طور سنتی برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرفه استفاده شده است. ترکیب فعال آن، کورکومین، خواص ضد التهابی قوی دارد و به همین دلیل یکی از درمان های سریع سرفه به حساب می‌آید.

مصرف زردچوبه با فلفل سیاه می‌تواند آن را موثرتر کند. دلیلش این است که پیپرین، ترکیب اصلی فلفل سیاه، زیست فراهمی زردچوبه را افزایش می‌دهد.

سعی کنید زردچوبه را داخل چای یا شیر گرم بریزید و بنوشید. برای اینکه نوشیدنی طعم بهتری بگیرد، کمی فلفل سیاه و مقداری عسل نیز به مایع اضافه کنید.

9. دوری از محرک‌های ریفلاکس اسید معده

GERD یا ریفلاکس اسید معده زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده شما به گلو برگردد. این امر می‌تواند باعث تحریک و در نتیجه سرفه شود. عوامل مختلفی می‌توانند باعث این ریفلاکس شوند؛ از سرماخوردگی و تحریک پذیری ناشی از آن گرفته تا مشکلات گوارشی و حتی استرس.

اگر فکر می‌کنید GERD باعث علائم سرفه شما می‌شود، اجتناب از غذاهای محرک رایج می‌تواند راهکار خوبی برای درمان خانگی سرفه باشد. بنابراین از مصرف موارد زیر اجتناب کنید:

• کافئین؛
• الکل (اگر می‌نوشید)؛
• شکلات؛
• نوشیدنی‌های گازدار؛
• غذاهای اسیدی مانند ترشیجات؛
• گوجه فرنگی و مشتقات آن؛
• غذاهای ادویه دار؛
• غذاهای پرچرب.

10. مایعات گرم

تا می‌توانید برای درمان سرفه، مایعات داغ و به خصوص دمنوش‌های گیاهی بنوشید. نوشیدن مایعات و چای های دارویی برای سرفه، مؤثر است و به تسکین خشکی گلو (که متهم ردیف اول علت‌های سرفه به حساب می‎‌آید) کمک شایانی می‌کند. همچنین به رقیق شدن مخاط نیز کمک می‌کند، در نتیجه می‌تواند سرفه و احتقان را کاهش دهد.

نوشیدن مایعات داغ مانند سوپ داغ یا چای ممکن است برای درمان سرفه عالی باشد. اگر نوشیدنی سرد را ترجیح می‌دهید و به هر دلیلی تحمل نوشیدن مایعات گرم را ندارید، از نوشیدنی‌های بدون گاز مانند آب یا چای بدون شیرینی استفاده کنید.

11. بخور آب گرم

هوای خشک خانه می‌تواند سرفه را تشدید کند. بعد از دوش آب گرم، می‌توانید چند دقیقه ای در بخار حمام تنفس کنید. گزینه بهتر، این است که یک دستگاه بخور یا مرطوب کننده هوا را داخل خانه بگذارید و اجازه بدهید بخار آن، هوا را مرطوب و گرم نگه دارد.

دستگاه بخور به تامین رطوبت در هوایی که تنفس می‌کنید، کمک می‌کند و در عین حال به باز شدن سینوس‌ها نیز کمک می‌کند. برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید، سطح رطوبت بین 40 تا 50 درصد را امتحان کنید. هر چیزی بیشتر از این می‌تواند باعث رشد کنه‌های گرد و غبار، کپک‌ها و سایر آلرژن‌ها شود.

به علاوه می‌توانید داخل دستگاه بخور، از روغن اکالیپتوس نیز برای ضدعفونی هوا استفاده کنید.

12. قرص N-استیل سیستئین (NAC)

NAC یک آمینو اسید است که محققان معتقدند با خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی، می‌تواند ماده مناسبی برای درمان سریع سرفه در خانه باشد. سیستئین به طور طبیعی در غذاهایی مانند حبوبات، مرغ و تخم مرغ وجود دارد اما NAC فقط به شکل قرص جوشان و کپسول در دسترس است.

این مکمل برای درمان خانگی سرفه به صورت بدون نسخه به فروش می‌رسد و برای سرفه‌های ناشی از بیماری‌های مزمنی مانند COPD مناسب خواهد بود. البته مطالعات هنوز تایید نکرده اند که آیا این مکمل برای درمان سرفه حاد هم موثر است یا خیر.

عوارض جانبی احتمالی مرتبط با قرص NAC عبارتند از:

• خارش؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ.

چگونه از سرفه جلوگیری کنیم؟

علاوه بر یادگیری نحوه درمان سرفه، خوب است در وهله اول نحوه پیشگیری از سرفه را نیز بدانید تا از خود و عزیزانتان مراقبت کنید.

شستن مکرر دست‌ها و انجام اقدامات احتیاطی مانند استفاده از ماسک، ممکن است به محافظت از شما در برابر COVID-19، آنفلوانزا و سایر بیماری‌های ویروسی که باعث سرفه می‌شوند کمک کند.

اگر آلرژی دارید، می‌توانید با شناسایی آلرژن‌هایی که بر شما تأثیر می‌گذارند و اجتناب از قرار گرفتن در معرض آن، به از ابتلا به سرفه پیشگیری کنید. آلرژن‌های رایج عبارتند از:

• برگ و گرده درختان و گیاهان؛
• گرد و غبار؛
• دود ناشی از آلودگی شهری یا سیگار؛
• خز و پر حیوانات خانگی یا ولگرد؛
• کپک؛
• و حشرات.

واکسن‌های ضد آلرژی هم ممکن است مفید باشند و حساسیت شما به آلرژن‌ها را کاهش دهند. در مورد اینکه چه برنامه ای برای شما مناسب است، با یک پزشک صحبت کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

به طور کلی سرفه نگران کننده نیست، اما در صورتی که یکی از علائم زیر را داشتید حتماً به کلینیک پزشک مراجعه کنید.

• سرفه همراه با خونریزی؛
• تب و لرز ادامه دار؛
• کم آبی بدن؛
• تب بالاتر از 38 درجه سانتیگراد؛
• کسالت یا احساس عمومی ناخوشی؛
• سرفه خلط داری که که همراه ترشحات مخاطی بدبو، غلیظ، سبز یا زرد باشد.

سخن آخر

دمنوش عسل با آبلیمو، چای دارچین زنجبیل و غرغره آب نمک، همیشه از جمله ترفندهای درمان خانگی سرفه در سراسر دنیا به حساب می‎‌آمده اند. همچنین می‌توانید دمنوش‌های گیاهی نعنا فلفلی، آویشن، زردچوبه یا ریشه گل ختمی را امتحان کنید. البته پیش از نوشیدن هر گونه جوشانده، مطمئن شوید که نسبت به آن حساسیت ندارید. گیاهانی مانند نعنا و آویشن، ممکن است باعث سوزش معده و تحریک روده شوند.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مکمل‌هایی مانند N-استیل سیستئین و پروبیوتیک‌ها می‌توانند به کاهش سرفه کمک کنند، اما شواهد بیشتری برای تأیید این امر مورد نیاز است. علاوه بر این، اگر سرفه شما ناشی از GERD باشد، اجتناب از غذاهای محرک ممکن است به تسکین سرفه کمک کند. نوشیدن مایعات زیاد هم برای تسکین سرفه مفید خواهد بود.

اگر سرفه شما ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید. ممکن است سرفه شما، علت جدی‌تری داشته باشد که تنها درمان خانگی سرفه، از پس آن برنیاید. در نهایت، همواره مراقب سلامتی خود و عزیزانتان باشید و نکات بهداشتی را رعایت کنید.

سؤالات متداول

علمی و جهانسلامت و بدن