خوراکی های شب یلدا: 10 تا از تنقلات خوشمزه در شب چله

خوراکی های شب یلدا را می‌شناسید؟ در مقاله امروز نجوافکت، همراه ما باشید تا نگاهی به 10 تا از تنقلات شب چله بیندازیم. علاوه بر خوراکی‌های مشهوری مانند انار و هندوانه، انواع دیگری از غذای شب یلدا وجود دارند که فلسفه‌های مختلفی پشت آنها وجود دارد و دانستنش خالی از لطف نیست.

شب یلدا چیست؟

شب یلدا جشن انقلاب زمستانی است و طولانی ترین شب سال در فرهنگ پارسی برشمرده می‌شود. یلدا به معنای تولد است و به ولادت دوباره میترا اشاره دارد. میترا، ایزد نور و نماد نیکی در آیین زرتشتی باستان است. بنابراین شب یلدا در اصل جشن تولد دوباره خورشید و نور به حساب می‌آید و با انواع خوراکی های شب یلدا جشن گرفته می‌شود.

جشن شب یلدا به طور نمادین، به پایان تاریکی در طولانی‌ترین شب سال اشاره دارد، چون خورشید بر تاریکی می‌کوبد و آن را با خود می‌برد. در نتیجه ایرانی‌ها معتقدند که اگر در این شب در خانه کنار عزیزان و خانواده‌شان بمانند، خوش اقبال خواهند بود. ایرانیان باستان بعد از میل انواع تنقلات شب چله، در کنار خانواده و اقوام تا صبح بیدار می‌نشستند تا ارواح خبیثه و شیاطین، با ظهور نور سپیده دم از آنها دور شوند.

خوراکی های شب یلدا: 10 تا از تنقلات شب چله

به‌طور سنتی، ایرانی‌ها در شب یلدا با میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، خرمالو، سنبل، خشکبار و آجیل، سفره‌هایشان را مزین می‌کنند. علاوه بر این، شیرینی‌هایی مانند باقلوا یا باسلق هم از خوراکی های شب یلدا هستند که از محبوبیت زیادی برخوردارند. و صد البته… هیچ مهمانی ایرانی نیست که بدون نوشیدن چای بچسبد! همراه ما باشید تا به 10 مورد از تنقلات شب چله نگاهی داشته باشیم.

1. انار شب یلدا

این شب بدون انار، شب یلدا نمی‌شود. انار به عنوان یکی از میوه‌های بومی ایران که بهترین نوعش در رفسنجان و شیراز پرورش داده می‌شود، یکی از خوراکی های شب یلدا است که به هیچ عنوان نباید از قلم بیفتد. علاوه بر این، انار نماد چرخه زندگی است.

در شب یلدا خوردن یک کاسه انار یاقوتی براق دل هر کسی را می‌برد. در برخی از خانوارها، ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند در هنگام سرو، کمی گلپر هم روی دانه‌های انار بپاشند. اعتقاد بر این است که گلپر، طبیعت سرد انار را متعادل می‌کند و می‌تواند از نفخ و ناراحتی در معده جلوگیری کند.

2. خرمالو

عشق دیرینه ایرانیان با میوه شیرین و رسیده خرمالو در شب یلدا به وضوح نمایان می‌شود. خرمالوهای نارنجی براق یکی از اصلی ترین خوراکی های شب یلدا هستند. برخی انتخاب می‌کنند که این میوه شب یلدا را به چهار قسمت برش دهند و از گوشت شیرین همراه با پوستش لذت ببرند. از سوی دیگر، برخی دیگر دوست دارند پوست خرمالو را بگیرند و تنها گوشت آن را نوش جان کنند. در هر صورت، فلسفه خوردن خرمالو در شب یلدا این است که شیرینی بدن در طی زمستان تأمین شود.

3. هندوانه شب یلدا

هندوانه یکی دیگر از میوه های شب یلدا است. هندوانه نماد سلامتی و تندرستی برشمرده می‌شود و مردم با خوردن آن، بابت تمام نعمات از مادر زمین و خدای بخشنده شکرگزاری می‌کنند. ایرانی‌ها در این شب، هندوانه میل می‌کنند تا بدن خود را در برابر سرمای زمستانی که در پیش است ایمن کنند.

البته بعضی هم وطنان به خاطر طبع سرد هندوانه و رطوبت زیاد آن، کدوحلوایی را جایگزین می‌کنند. به هر صورت، کدوحلوایی پخته و شیرین به همراه شیره انگور و گردو هم در خوشمزگی دست کمی از هندوانه ندارد!

4. ازگیل

این میوه بومی ایران، آسیای جنوب غربی و جنوب شرقی اروپاست. ازگیل به عنوان یکی از خوراکی های شب یلدا، زمانی خورده می‌شود که رسیده و به مدت حداقل دوهفته داخل ترکیب سرکه و آب نمک نگهداری شده باشد. به این ترتیب اسیدیته میوه کاملاً از بین می‌رود. پوست آن چروک می‌شود و گوشت میانی، به رنگ قهوه ای رنگ درمی‌آید و طعم شیرینی پیدا می‌کند. هم وطنان، به خصوص اهالی استان‌های شمالی، این میوه باستانی را در شب یلدا و در اواخر پاییز و زمستان که فصل آن است می‌خورند.

5. میوه خشک و آجیل شب یلدا

رسم بر این است که در شب یلدا باید حتماً یک مشت میوه خشک، تخمه و آجیل خورد. ایرانیان بر این باورند که اجیل نماد رفاه و ثروت است و طبع گرم آن، از سردی و رطوبت بدن در طی زمستان جلوگیری می‌کند. به علاوه، آجیل یلدا یکی از اقلام مهم سینی خوراکی شب یلدا برای عروس به حساب می‌آید که خانواده‌های ایرانی، برای زوج‌های جوان هدیه می‌برند.
با این اوصاف، یک مشت آجیل مشکل گشا همیشه به عنوان پیشکشی برای حل مسائل محسوب می‌شود.

6. شیرینی شب یلدا

محبوب‌ترین خوراکی شب یلدا برای کودکان، انواع شیرینی‌های آن است! یلدا که نزدیک می‌شود، انواع شیرینی‌ها و خوراکی های شب یلدا را می‌توانید در یک خانه ایرانی پیدا کنید. ما در خاورمیانه، متنوع‌ترین انواع شیرینیجات سنتی را داریم. از این رو انواع شیرینی‌ها، به خصوص باسلق گردویی، باقلوا و پشمک به عنوان یکی از پرطرفدارترین تنقلات شب چله در بازار سراسر کشور به فروش می‌رسند. اغلب ایرانی‌ها در مناسبت‌های سنتی، نوع خاصی از شیرینی‌ها را سرو می‌کنند.

باسلق یکی از شیرینی‌های معمول و محبوب یلداست که بافتی نرم دارد و با نشاسته تهیه می‌شود. گلاب، هل آسیاب شده و زعفران دم کرده، عطر و بوی نوستالژیکی به این شیرینی سنتی می‌بخشند. پسته، بادام شیرین، گلبرگ‌های گل خشک و آجیل هم برای زیبا و لذیذ شدن بیشتر، در تهیه باسلق به کار می‌روند.

7. غذای شب یلدا در خانواده: دلمه برگ مو

هر خانواده ایرانی بسته به منطقه و قومیتش، یک غذای شب یلدا را تهیه می‌کند و اعضا دور هم، از صرف شامی خوشمزه لذت می‌برند. یکی از غذاهای شب یلدا در قدیم که در استان‌های آذری زبان رواج زیادی دارد، دلمه برگ مو است. این غذا در استان‌های شمالی و شمال غرب کشور تهیه می‌شود و عطر و طعم بی‌نظیرش، یادآور خاطرات کودکی بسیاری از ماست.

8. سبزی پلو با ماهی

سبزی پلو با ماهی یکی از غذاهای رسمی ایرانی به حساب می‌آید که در جشن‌ها و مراسم‌های مختلف صرف می‌شود. معمولا این غذا را برای شب عید درست می‌کنند، اما برخی در شب یلدا نیز این غذای خوشمزه را آماده می‌کنند. سبزی پلو با ماهی را می‌توانید با هر نوع ماهی‌ای که می‌خواهید درست کنید و از این غذای شب یلدا در این شب ویژه در کنار خانواده‌تان لذت ببرید.

9. آش شب یلدا

در شهرهای مختلف ایران انواع گوناگونی از آش‌ها برای شب یلدا تهیه می‌شوند. در شیراز یک غذای شب یلدا، حتما آش انار است که به راحتی در عرض دو ساعت می‌توانید آن را آماده کنید. آش انار را با لپه، برنج نیم‌دانه، گوشت چرخ‌کرده و پیاز، سیر، آب انار و رب انار درست می‌کنند.

آش کشک را به عنوان پیش‌غذا یا شام برای غذای شب یلدا درست می‌کنند. آماده کردن آن حدود سه ساعت زمان می‌برد و در پخت آن از مواد غذایی مانند نخود، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، عدس، سبزی آش، پیاز، کشک و نعنا استفاده می‌کنند. آش کدو حلوایی هم برای شب یلدا طرفداران خاص خودش را دارد؛ خصوصا در میان مازندرانی‌ها. این آش را با عصاره گوشت، کدو حلوایی، نخود، گندم، جو پرک و آلو برغان درست می‌کنند.

10. سنجد

سنجد هم از آن مواردی‌ست که در سفر شب عید هم وجود دارد، اما در لیست وسایل شب یلدا نیز قرار می‌گیرد. سنجد سرشار از ویتامین‌های A و B است و کمی هم ویتامین K دارد. اما این خوراکی شب یلدا نماد چیست؟ نیاکان ایرانی‌ها به آئین مهر اعتقاد داشتند و رنگ سرخ که نماد نور خوشید است، برای آنها گرامی بود. به همین دلیل هم در سفره شب یلدا از خوراکی‌های سرخی چون انار، هندوانه، سیب سرخ و سنجد استفاده می‌کنند.

تجربه تحریریه نجوافکت

یکی از غذاهای محبوب در خانواده آذری ما، دلمه برگ مو است که در شب یلدا تهیه می‌کنیم. عطر سبزی دلمه به همراه ترشی دلچسب برگ مو و طعم ملسی که همراه شیره انگور پیدا می‌کند، تبدیل به خاطره نوستالژیک ما از شب‌های یلدا زیر کرسی داغ خانه پدربزرگ شده است. این شام بسیار سبک و خوشمزه، باعث می‌شود برای حمله به خوراکی‌های شب یلدا به اندازه کافی جا داشته باشیم!

سخن آخر

یلدا جشن انقلاب زمستانی ایرانی است که از هزاران سال پیش تا به امروز، جشن گرفته می‌شود. صدها سال بعد، فرزندان این مرز و بوم همچنان به رسوم باستانی پایبند خواهند بود و به غنای تاریخ کشور خود افتخار خواهند کرد.

انواع خوراکی های شب یلدا و غذاهای یلدایی، فلسفه‌های خاص خودشان را دارند. امیدواریم یلدایی به سرخی انار، شیرینی هندوانه و گرمای کرسی داشته باشید و حضرت حافظ فال نیکی به شما هدیه بدهد!

سوالات متداول

مطالب مرتبط:

تزیین سفره شب یلدا و نحوه سفره آرایی جذاب در شب طولانی سال 20 فیلم سینمایی برای شب یلدا: لیست فیلم های سینمایی مناسب شب یلدا فکت‌های جالب از 16 تایپ MBTI! + معرفی تیپ های شخصیتی MBTI این 11 مکان، بهترین کشور برای سفر در تابستان هستند! بازی های شوتر: معرفی 27 تا از بهترین بازی های تفنگی و تیر اندازی کامپیوتر و کنسول لیست سریال های کره ای پخش شده در تلویزیون ایران: 40 عنوان از یانگوم تا جومونگ مکس پین: سفری تاریک به اعماق جنایت و انتقام انیمه های جدید 2024: معرفی 50 انیمه جدید ۲۰۲۴