دین مردم هند: تنوع و تعدد ادیان مردم هندوستان

اولین تصور همه ما از کشور هند، دنیای رنگارنگ و زیبای هندی‌هاست؛ با موسیقی‌های هیجان انگیز، آداب و رسوم غنی و فرهنگ خارق العاده!

اگر به خیابان‌های شلوغ این کشور قدم بگذارید، تحت تاثیر انرژی پر جنب و جوشی قرار می‌گیرید که در تمام جنبه‌های زندگی نفوذ دارد. و در دل این منظره متنوع و پر از سرزندگی، ادیان متنوع و پویای این سرزمین کهن قرار دارند.

قرن‌هاست که بسیاری از مذاهب هند، فرهنگ، باورها و سنت‌های مردم این کشور را شکل داده اند و پایه و اساس هویت متمایز آن را به وجود آورده اند. هر دین مجموعه ای از باورها، اعمال و فلسفه خود را ارائه می‌دهد و دیدگاه منحصر به فردی را در مورد بزرگترین سؤالات و چالش‌های زندگی ایجاد می‌کند. از جشن‌های رنگارنگ و آیین‌های معبدی هندو گرفته تا تمرین‌های آرام و مراقبه بوداییسم، دین هند تابلویی غنی از سنت‌های معنوی ارائه می‌دهد که تخیل و قلب مردمش را تسخیر کرده است.

در مقاله امروز نجوافکت همراه ما باشید تا به بررسی ادیان مردم هندوستان بپردازیم: از هندوییسم، رایج‌ترین دین مردم هند تا اقلیت‌هایی که کمتر از 1 درصد این جمعیت عظیم پیروانشان هستند.

دین مردم هند چیست؟

تنوع فرهنگ و مردم هند واقعاً خیره کننده است. با جمعیتی بیش از 1.3 میلیارد نفر، جای تعجب نیست که هند یک موزاییک فوق العاده غنی و پر جنب و جوش از سنت ها، آداب و رسوم و اعتقادات باشد. از شهرهای شلوغ گرفته تا روستاهای بکر، در هر گوشه و کنار از این کشور تنوع فراوانی را مشاهده خواهید کرد.

تنوع ادیان مردم هندوستان

با چنین جمعیت گسترده و متنوعی، جای تعجب نیست که هند طیف وسیعی از اعتقادات و اعمال مذهبی را دربر داشته باشد. از حضور همه جانبه هندوها تا جمعیت تأثیرگذار مسلمانان، این کشور سنت‌های مذهبی بسیار متنوعی را دربر می‌گیرد که قرن‌ها بر هر جنبه ای از فرهنگ و دین مردم هند تأثیر گذاشته است.

گروه‌های مختلف ادیان مردم هندوستان از لحاظ گویش و زبان، طبقه، قومیت و دسترسی به قدرت سیاسی و اقتصادی با یکدیگر متفاوت هستند. همین امر، گاهی منجر به مشکلاتی از جمله پروپاگانداسازی، تبعیض‌های قومی و خشونت می‌شود. بیایید با نگاهی به دین رسمی در هند – یعنی هندوئیسم – شروع کنیم.

هندوئیسم

حدود 900 میلیون نفر از 6.5 میلیارد جمعیت جهان هندو هستند. همین امر، هندوییسم را به چهارمین دین بزرگ جهان تبدیل می‌کند. اکثر هندوهای ساکن در ایالات متحده اصالتاً هندی-آسیایی هستند.

نام صحیح این مذهب باستانی از ادیان مردم هندوستان Sanatana Dharma است که در زبان سانسکریت، “قانون ابدی” معنی می‌دهد. هندوئیسم که به نام دارما هندو نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی ترین ادیان سازمان یافته در جهان است که ریشه آن به 5000 سال قبل از میلاد برمی گردد.

این دین مردم هند از سواحل رودخانه سندو (رودخانه سند کنونی) سرچشمه می‌گیرد و توسط سیندوس‌ها (یعنی مردمی که در سواحل سندو زندگی می‌کردند) گسترش داده شد. بعداً یونانیان نام این قوم را سندو تلفظ کردند و در نهایت با گویش غالب ایرانی در زمان باستان، نام آنها به «هندو» تغییر کرد.

اعمال دارمای هندو بر اساس اعتقاد به کارما (از ریشه سانسکریت kri به معنی “عمل”) انجام می‌شود. مفهومش این است که هر عملی، اثری مشخص بر آتمان (روح) فرد می‌گذارد. کارما توسط یک قانون جهانی تعیین می‌شود که در آن اعمال خوب، نتایج خوب دارند و اعمال بد به نتایج بد می‌انجامند. این نظریه کارمایی تأثیر شگرفی روی نگرش مردم درباره بیماری، مرگ، سلامتی، مشکلات و مصایب طبیعی می‌گذارد.

بسیاری از هندوها ممکن است بر این باور باشند که درد و رنج (اعم از جسمی و روانی) نتیجه کارمای بد است و نه بیماری پزشکی یا روانی. بسیاری از بزرگسالان هندوی مسن تر و سنتی تر هم ممکن است بر این باور باشند که بیماری آنها ناشی از کارمای بد زندگی گذشته یا اقدامات گذشته در این زندگی رخ داده. در نتیجه بسیاری از هندوهای قدیمی کوچکترین اعتقادی به علت ارگانیک ارائه شده پزشکی غربی ندارند.

در نتیجه این نگرش دین هندوئیسم در هند، جمعیت زیادی از هندوها بیماری و سختی را به عنوان چیزی قابل پذیرش درنظر می‌گیرند و به دنبال درمان یا رفع آن نمی‌روند. در خیلی مواقع، همین باورها باعث مقاومت افراد نسبت به درمان می‌شود، چون اصرار دارند که با تجربه درد و سختی، کارما از زندگی آنها زدوده شده و روحشان پاک خواهد شد.

اسلام

اسلام، دومین دین مردم هند به حساب می‌آید. طبق تخمین‌ها، چیزی حدود دویست میلیون مسلمان در هند زندگی می‌کنند که اکثر آنها سنی هستند. پیروان مذهب مسلمانان هند حدود 15 درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند که تا حد زیادی بزرگترین گروه اقلیت در هندوستان محسوب می‌شود.

اسلام در اوایل قرن هفتم و با سفر بازرگانان عرب به سواحل مالابار در کرالا، وارد هند شد. اما در طول حکومت مسلمانان در شبه قاره هند، به تدریج پیروان بیشتری جذب شدند و به این ترتیب اسلام به یک دین رایج در هند تبدیل گردید.

مسجد جامع شیرامان، اولین مسجد در هند است که در کرالا واقع شده. یک افسانه ادعا می‌کند که این مسجد در سال 629 پس از میلاد ساخته شده. اگر این افسانه صحت داشته باشد، مسجد شیرامان قدیمی ترین مسجد در شبه قاره هند محسوب می‌شود که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه در هند، برخی از زیباترین معماری‌های اسلامی جهان از جمله تاج محل و قطب منار را داریم.

با وجود سایر ادیان تأثیرگذار مانند هندوئیسم و بوداییسم، مسلمانان هند توانسته اند ایمان و هویت فرهنگی خود را در طول قرن‌ها حفظ کنند. از اعمال سنتی نماز و ماه مبارک رمضان گرفته تا زیارت سالانه مکه، سنت‌های اسلامی نقش مهمی در زندگی مسلمانان هند دارد و آداب و رسوم، ارزش‌ها و جهان بینی آنها را شکل می‌دهد.

صوفیان هم نقش مهمی در گسترش اسلام در هند داشتند. موفقیت آنها در گسترش اسلام به شباهت‌های نظام‌های اعتقادی و اعمال صوفیانه با ادبیات فلسفی هند، به‌ویژه خشونت‌پرهیزی و توحید نسبت داده شده است. رویکرد غیر متعارف صوفیان نسبت به اسلام، پذیرش این دین را برای هندوها آسان نمود.

جنبش صوفیانه نیز پیروانی را از جوامع صنعتگر جذب کرد. آنها نقش مهمی در ایجاد ارتباط بین اسلام و سنت‌های بومی داشتند. شواهدی مبنی بر تغییر دین متعصبانه و خشونت آمیز مسلمانان صوفی وجود دارد. احمد سیرهندی، صوفی نقشبندی، مشتاقانه از مسلمان شدن مسالمت آمیز هندوها حمایت می‌کرد.

مسیحیت

ورود مسیحیت به هند به طور سنتی به یکی از حواریون به نام توماس (که از 12 شاگرد اصلی عیسی بود) نسبت داده می‌شود. طبق یک سنت رایج، توماس به ساحل مالابار، منطقه ای در جنوب غربی شبه قاره سفر کرده بود. گفته می‌شود که او هفت کلیسا در این منطقه تأسیس کرد و زمینه را برای جامعه‌ای به نام مسیحیان توماس یا مسیحیان سوریه فراهم کرد. این جامعه مسیحی یکی از قدیمی ترین جوامع در جهان است و این استدلال را رد می‌کند که مسیحیت هندی صرفاً محصول نفوذ استعمار غرب بوده باشد.

مبلغان مسیحی به عنوان پیروان یک دین رایج در هند، نقش زیادی در بهسازی فرهنگ و پیشرفت جامعه داشتند. در طی قرون وسطا، آنها در هند اماکن عمومی زیادی از جمله کلیسا، مدرسه و بیمارستان بنا کردند. حتی در زمانی که به آموزش زنان اهمیت داده نمی‌شد، مبلغان مسیحی با حرارت در جهت ترویج آموزش زنان در هند تلاش می‌کردند. در همین راستا، مدارس متعددی برای دختران تأسیس کردند و از برابری جنسیتی و به چالش کشیدن هنجارهای اجتماعی دفاع می‌کردند.

مسیحیت در هند با فرهنگ‌ها و سنت‌های محلی سازگار شده و در نتیجه ترکیبی منحصر به فرد از آیین‌های هندی و مسیحی ایجاد شده است. نتایج این ادغام در معماری کلیساها، موسیقی مذهبی و آداب و رسوم محلی مشاهده می‌شود. به عنوان مثال، در کرالا، سنت “پوتن پانا” شامل خواندن یک شعر روایی درباره زندگی عیسی است که در طول هفته مقدس انجام می‌شود.

نویسندگان هندی، رمان‌ها و داستان‌های کوتاهی هم نوشته اند که به مضامین مسیحی و تجربیات شخصیت‌های مسیحی پرداخته اند. نمونه بارز آن، کتاب «خدای چیزهای کوچک» نوشته آرونداتی روی است که به زندگی یک خانواده مسیحی در کرالا می‌پردازد و موضوعات مربوط به کمبودها، عشق و دگرگونی اجتماعی را بررسی می‌کند.

سیکیسم

سیک‌های هندی تقریباً 21 میلیون نفر هستند و چهارمین مورد از لیست پرجمعیت ترین دین مردم هند به شمار می‌آیند.

قدمت مذهب سیک به پایان قرن پانزدهم برمی گردد. این دین رایج در هند توسط گورو ناناک (1469-1539) پایه گذاری شد. او که از آموزه‌های هندوئیسم و همچنین از اسلام ناراضی بود، دینی برابری طلبانه را تدوین کرد که فراتر از هر دو مذهب رسمی کشور هند بود و به نیرویی قدرتمند برای تغییر در قرن‌های بعدی تبدیل شد. یکی از عناصر مهم این دین جدید، ایجاد جامعه خلسه یا شرکت پاکان در سال 1699 بود.

داستان به‌وجود آمدن دین سیک به این صورت نقل شده است:

گورو نانک، در جوانی، پاک و درستکار بود و همیشه در اندیشه به سر می‌بُرد. در یکی از روزهای سال ۱۴۹۹میلادی او گم شد و لباسهایش را در کنار رودخانه پیدا کردند؛ اما هرچه گشتند خودش را نیافتند. بعد از سه روز مرشد نانک ظاهر شد. در روز اول ساکت بود و هرچه از او سؤال می‌کردند که کجا بوده و چه اتفاقی برایش افتاده هیچ چیز نمی‌گفت؛ اما روز دوم به زبان آمد و گفت: «نه دینِ هندو و نه دین اسلام. پس من کدام راه را برمی‌گزینم؟ باید راه خدا را بروم. خدا نه مسلمان است و نه هندو و تنها راهی که باید بروم راه خداست.»

گورو نانک گفت که در آن مدت به بارگاه خدا برده شده بود و به او جامی داده شد تا بنوشد و گفته شد: «این جامی از یادِ نامِ خداست. آن را بنوش، من با تو هستم و به تو برکت می‌دهم و تو را می‌پرورم. هر کس تو را یاد کند من با او هستم. برو و با نام من شاد باش و به دیگران هم بیاموز که چنین کنند.»

سنت سیک که در زبان پنجابی به عنوان سیکی شناخته می‌شود، یک سنت نسبتاً نو پدیدار است که بیش از 500 سال پیش در منطقه پنجاب در جنوب آسیا پایه گذاری شد. امروزه بیش از 25 میلیون سیک در سراسر جهان وجود دارد. سیک‌ها اولین بار در اواخر دهه 1800 به ایالات متحده آمدند و تخمین زده می‌شود که امروزه حدود 500000 سیک در آمریکا زندگی می‌کنند.

اعتقادات پیروان سیک، بر پایه توحید و یک خدایی شکل گرفته است. پیروان این دین مردم هند، از آموزه‌های 10 معلم خود تحت عنوان «گورو» پیروی می‌کنند. پیروان سیک به برابری تمامی مردم اعتقاد دارند و در نتیجه، معتقدند خدمت به هم قطاران و رعایت اصول انسانیت، بالاترین نوع عبادت است.

به علاوه، سیک‌ها از خشونت علیه هر موجود زنده ای (اعم از انسان و حیوان) دوری می‌کنند و به همین دلیل، به رئوف و مهربان بودنشان معروفند.

بوداییسم

بودیسم یکی از آیین های مذهبی در هند و از ادیان باستانی است که توسط سیذارتا گوتاما بودا تأسیس شد. گوتاما شاهزاده هندو کاپیلاواتسو بود. او که از تجربه رنج‌های دنیوی به شدت آشفته شده بود، از زندگی شاهانه دست کشید و زاهد شد. پس از سالها مراقبه، زمانی که زیر درختی در هند نشسته بود، به بودی (روشنگری) رسید. بودیسم به ahimsa (عدم خشونت) پایبند است و پیروان را به دست کشیدن از میل دنیوی برای رسیدن به نیروانا یا رستگاری حمایت می‌کند.

بوداییسم یکی از بزرگترین ادیان در جهان است. بسیاری از سرخپوستان آسیایی هم بودایی هستند. از آنجایی که بوداییسم از هندوییسم مشتق شده، بسیاری از اصول هندو مانند کارما، آهیمسا و مفهوم تولد دوباره در بوداییسم نیز دنبال می‌شود. بیشتر بودایی‌ها گیاهخوار هستند.

جینیسم

جینیسم (Samana Drarma)، پنجمین دین مردم هند که پیروان زیادی دارد، نیز از هندوییسم گرفته شده است. جین‌ها به چرخ زمان که می‌چرخد اعتقاد دارند. در طی هر حرکت رو به بالا (اوتسارپینی) و رو به پایین (آواسارپینی) این چرخ زمان، 24 تیرتانکار (راه یاب یا پیامبران) تصور می‌شوند. این 24 نفر، دوباره و دوباره متولد می‌شوند تا حقیقت ابدی را تبلیغ کنند و به انسان در رسیدن به رستگاری کمک نمایند.

بر اساس جینیسم، هر موجود زنده ای روح دارد. هر روحی به طور بالقوه الهی است و از ویژگی‌های ذاتی دانش، ادراک، قدرت و سعادت بی‌نهایت برخوردار خواهد شد؛ به شرطی که بتواند از تاریکی کارما و امیالش دوری گزیند. در جینیسم از اعتقاد به وجود یک یا چند خدا خبری نیست.

چرخه کنونی، که تصور می‌شود یک نوسان رو به پایین است، زایش و مرگ 24 تیرتانکار را روایت می‌کند که اولین آنها ریشابدف نام دارد. واردامان ماهاویرا، بیست و چهارمین تیرتانکار در چرخ زمان به حساب می‌آید.

اقلیت‌های مذهبی در هند

علاوه بر پنج دین رسمی در هند، طیف گسترده ای از اقلیت‌های مذهبی از جمله زرتشتی، یهودیت و تائوئیسم نیز در این کشور وجود دارند. این ادیان در هند سابقه ای عمیق و طولانی دارند و قدمت آنها به قرن‌ها و حتی هزاره‌ها می‌رسد. شاید این اقلیت‌ها به اندازه ادیان بزرگتر مانند هندوئیسم، اسلام و مسیحیت برجسته نباشند، اما همچنان نقش مهمی در تابلوی غنی مذاهب در هند ایفا کرده اند.

یکی از اقلیت‌های دین مردم هند یعنی دین زرتشتی که اغلب از آن به عنوان قدیمی ترین دین جهان یاد می‌شود، ریشه در ایران باستان دارد. امروزه تخمین زده می‌شود که 120000 زرتشتی در هند زندگی می‌کنند و نسل آنها چندین قرن قدمت دارد. این دین به خاطر تأکید بر پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک و پیروان آن به تعهدشان به عدالت اجتماعی و انفاق خود مشهورند.

یهودیت که یک دین توحیدی باستانی است و قدمت آن به هزاران سال پیش می‌رسد، در هند تاریخی غنی دارد. جمعیت یهودیان در هند در مقایسه با سایر کشورهای آسیایی و اروپایی نسبتاً کم است. اما همچنان دارای هویت فرهنگی عمیق و متمایز از جمله زبان‌ها، سنت‌ها و شیوه‌های خود هستند.

تائوئیسم نیز یک فلسفه و سنت معنوی چینی است که بر تعادل یین و یانگ تأکید دارد. این دین مردم هند تأثیر کوچک اما قابل توجهی بر زندگی مذهبی هند نیز داشته است. در حالی که تائوئیسم به اندازه برخی از ادیان اصلی دیگر در هند به طور گسترده انجام نمی‌شود، اما همچنان بر سنت‌های معنوی هند، به ویژه در زمینه‌های یوگا و مدیتیشن تأثیر گذاشته است.

تجربه ای شگفت انگیز از دین مردم هند

وقتی در خیابان‌های پرجنب و جوش هند قدم می‌زنید، امکان ندارد به تنوع دین مردم هند و شگفتی‎‌های اعتقادات پیروان هر یک از مذاهب در هند پی نبرید. یکی از کاربران ردیت، چنین نقل می‌کند:

«… هرگز در عمرم چنین تنوعی از ادیان مختلف را در یک کشور ندیده بودم. از معابد شلوغ و بازارهای پر رفت و آمد گرفته تا آسمان خراش‌های شیک و مراکز خرید مدرن، همه چیز به وضوح نشان می‌داد که دین مردم هند چه تأثیر شگرفی بر جنبه‌های مختلف زندگی آنها دارد. چه هندو باشند، چه مسیحی، چه مسلمان یا سیک. از خیابان‌های شلوغ بمبئی، تا معابد آرام بالای تپه‌های اوتاراکند، واضح بود که بسیاری از مذاهب این کشور در هماهنگی با همدیگر به سر می‌برند. پیرو هر دینی به پیروان ادیان دیگر احترام می‌گذارد و در مقابل، اعتقادات خود او نیز محترم شمرده می‌شوند.

باید خودتان شخصاً در معبدهای عظیم و فوق العاده زیبا، و گنبد مسجدهای جامع هند بایستید تا درک کنید منظورم از هیبت و شگفتی تأثیر دین مردم هند در جامعه چیست! ارتباط عمیق و لطیفی که بین روح انسان و یک هویت برتر و متعالی برقرار می‌شود، دیگر در مرز دین جا نمی‌گیرد. به محض اینکه ارتباط بین خود و جهان را احساس کنید، آرامشی بر شما مستولی خواهد شد که نظیرش را در هیچ زمینه دیگری تجربه نخواهید کرد.»

سخن آخر

دین مردم هند، مجموعه زیبایی از سنت‌ها و باورهای مذهبی است. نکته زیباتر اینجاست که معتقدان و پیروان ادیان ابراهیمی و فلسفه‌های معنوی مدرن، در کنار یکدیگر به زندگی ادامه می‌دهند. طی سال‌ها، مشکلاتی ناشی از تبعیض‌های قومی رخ داده اند و حتی به خشونت انجامیده اند. اما در نهایت، این باور وجود دارد که روح انسان، در جستجوی کمال است و برای رسیدن به آرامش ابدی باید از تاریکی‌ها و زشتی‌ها به دور بماند.

انواع دین مردم هند مجموعه‌ای از سنت‌های معنوی و فرهنگی را برای مسافران و دانشجویان مذهبی ارائه می‌دهند. همانطور که هند به رشد و توسعه ادامه می‌دهد، چشم انداز دین مردم هند و تنوع آن همچنان به شکل دهی چشم انداز فرهنگی یکی از هیجان انگیزترین و پویاترین کشورهای جهان ادامه خواهد داد.

سؤالات متداول

مطالب مرتبط:

بهترین کشورها برای سفر در تابستان، ۱۰ کشور جذاب و پرطرفدار تابستانی زیباترین هنرپیشه های زن هندی | زیباترین بازیگر زن هند کیست؟ آشنایی با تیپ های شخصیتی MBTI | کدام یک از تایپ های MBTI هستید؟ لیست 9 آتشکده باستانی ایران و جهان | مهم‌ترین آتشگاه های دنیا کدامند؟ بهترین کشور برای زندگی کدام است؟ لیست کشور های برتر 2023 لیست بهترین فیلم های 2024 و مورد انتظار ترین آنها بزرگترین مارهای ایران + تصاویر 11 تا از افسرده ترین کشورهای جهان | غمگین ترین کشور جهان کجاست؟