فقیر ترین کشورهای دنیا | فقیر ترین کشور جهان کدام است؟

در جهان، ثروت و منابع کافی برای اطمینان از برخورداری کل نژاد بشر از استاندارد زندگی مناسب وجود دارد. با این حال مردم کشورهایی مانند بوروندی، سودان جنوبی و جمهوری آفریقای مرکزی همچنان در فقر و ناامیدانه زندگی می‌کنند. برای سایر گزینه‌های احتمالی عنوان نامطلوب فقیرترین کشور جهان -مانند افغانستان، سوریه و یمن- سال‌ها درگیری در جنگ خارجی و داخلی ادامه دار و فقدان ارقام اقتصادی قابل اعتماد، حتی انجام یک ارزیابی دقیق هم ممکن نیست.

پس بر چه اساسی می‌توانیم فقیر ترین کشورهای دنیا را تعیین کنیم؟ اغلب برای سنجش میزان ثروت یک کشور، از سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) استفاده می‌شود. اما با توجه به جبران تفاوت در هزینه‌های زندگی و نرخ تورم بر اساس برابری قدرت خرید (PPP)، می‌توانیم قدرت خرید و میزان فقر در هر کشور را بهتر ارزیابی کنیم. در این مقاله از نجوافکت، بر اساس جدیدترین داده‌های منتشر شده از صندوق بین المللی پول (IMF) لیست 10 مورد از فقیر ترین کشور جهان را بررسی خواهیم کرد.

فقیر ترین کشورهای دنیا بر چه اساسی تعیین می‌شوند؟

تعیین یک دلیل واحد برای فقر طولانی مدت، کار دشواری است. دولت‌های فاسد می‌توانند یک کشور بسیار ثروتمند را به کشوری فقیر تبدیل کنند. همچنین تاریخ استعمار مستبدانه، ضعف حاکمیت قانون، جنگ و ناآرامی‌های اجتماعی، شرایط آب و هوایی سخت یا همسایگان متخاصم و متجاوز نیز در فقر یک کشور تأثیر انکار ناپذیری می‌گذارند. نقاط ضعف دیگری نیز هستند که به فقر شدید دامن می‌زنند؛ مثلاً کشوری که بدهی دارد نمی‌تواند مدارس خوب احداث کند، و نیروی کار با تحصیلات ضعیف، ظرفیت تولید کشور را محدود می‌کند.

در دوران اپیدمی بیماری COVID-19 خانواده‌های محروم در فقیر ترین کشورهای دنیا، از شدیدترین پیامدهای اجتماعی و اقتصادی رنج بسیاری بردند. در فقیر ترین کشور جهان با سطح بالای اشتغال غیررسمی، هیچ شبکه ایمنی اجتماعی یا وام‌های موقتی برای باز نگه داشتن مشاغل و اشتغال کارگران وجود نداشت. بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که در کشورهای با درآمد پایین و متوسط، نسل فعلی دانش‌آموزان در این خطر قرار دارند که تا 10 درصد از متوسط درآمد سالانه آینده خود را از دست بدهند.

قبل از ظهور همه گیری بیماری کووید-19، بخشی از جمعیت جهان که در فقر شدید زندگی می‌کردند (یعنی با درآمد کمتر از 1.90 دلار در روز) از بالای 35 درصد در سال 1990، به زیر 10٪ کاهش یافته بود. این همه‌گیری نه تنها پیشرفت وضعیت اقتصادی را مختل کرد، بلکه موجب پسرفت آن شد. صندوق بین‌المللی پول تخمین می‌زند که از زمان شروع پندمیک کرونا و بروز وضعیت اضطراری بهداشتی تا پایان سال 2023، احتمالاً 198 میلیون نفر دیگر در ردیف فقیر ترین کشورهای دنیا قرار بگیرند.

جنگ در اوکراین هم باعث افزایش شدید قیمت مواد غذایی شد. گروهی از اقتصاددانان در «به‌روزرسانی بحران جهانی غذا» چنین نوشتند: «همه‌گیری کووید-19 و جنگ در اوکراین با کاهش ذخایر فعلی و پیش‌بینی‌شده مواد غذایی و کودهای شیمیایی، ناامنی غذایی را تشدید کرده و باعث افزایش شدید قیمت‌های جهانی و داخلی مواد غذایی شده است. این اثرات همراه با تأثیر مداوم درگیری‌های داخلی و خارجی و رویدادهای ویرانگر مرتبط با آب و هوا در چندین ایالت، منجر به ایجاد اثرات مخربی روی کشورها شده اند.»

فقیر ترین کشور جهان کدام است؟

اکثر کشورهای فهرست ما، در منطقه ساحل آفریقا یا بخشی از آن قرار دارند؛ یعنی جایی که خشکسالی مداوم باعث کمبود مواد غذایی و مشکلات پزشکی و اجتماعی مرتبط می‌شود. پنج مورد از آنها محصور در خشکی هستند، و آنها را نسبت به کسانی که به تجارت دریایی دسترسی دارند، در وضعیت نامناسبی قرار می‌دهند. همه فاقد ثبات سیاسی هستند، انتخابات مورد مناقشه یا درگیری‌های قومی/مذهبی را تجربه کرده اند و در رتبه بندی امن ترین کشورهای جهان عملکرد ضعیفی دارند.

کشورهای کوچکتر و کمتر قدرتمند در مناطق چالش برانگیز جزو ده اقتصاد پایینی هستند. لیبریا و چاد با موانعی مانند منابع محدود، بخش‌های مالی ضعیف و رژیم‌های مالیاتی نامطلوب مواجهند که مانع از سرمایه گذاری و رشد خارجی می‌شود. حتی کشورهای بزرگ‌تری مانند جمهوری دموکراتیک کنگو و موزامبیک به دلیل درگیری‌های داخلی، بی‌ثباتی سیاسی و زیرساخت‌های ناکافی با فقر دست و پنجه نرم می‌کنند که مانع پیشرفت اقتصادی آنها می‌شود.

بیایید در ادامه نگاهی دقیق‌تر به این فقیر ترین کشورهای دنیا بیندازیم و علل زمینه‌ای که به چالش‌های اقتصادی آنها کمک می‌کنند را بررسی کنیم.

10. سودان جنوبی

• تولید ناخالص داخلی: 3.9 میلیارد دلار
• جمعیت: 11,104,916

سودان جنوبی، جوان‌ترین کشور جهان، در سال 2011 استقلال یافت اما همچنان با چالش‌های اقتصادی قابل توجهی مواجه است. بی ثباتی سیاسی، درگیری‌های مداوم و زیرساخت‌های محدود مانع پیشرفت آن می‌شود. با اتکای اکثریت به کشاورزی سنتی، خشونت محلی و اقلیم نامناسب آب و هوایی، اغلب فرایندهای کشاورزی را مختل می‌کند. ترکیب همه این عوامل اکستریم، فقر را در این کشور محصور در خشکی با حدود 11 میلیون نفر جمعیت تشدید کرده است.

9. بوروندی

• تولید ناخالص داخلی: 3.4 میلیارد دلار
• جمعیت: 13,269,272

بوروندی، یک کشور کوچک محصور در خشکی در شرق آفریقا، با چالش‌های اجتماعی-اقتصادی مهمی از جمله بی‌ثباتی سیاسی، درگیری‌ها و توسعه ناکافی زیرساخت‌ها مواجه است. مبارزات اقتصادی کشور و مشکلاتی که شهروندان با آن روبرو هستند با رشد سریع جمعیت تشدید می‌شود. با توجه به اینکه تقریباً 80 درصد از جمعیت به کشاورزی معیشتی متکی هستند، ناامنی غذایی در مقایسه با سایر کشورهای آفریقایی جنوب صحرا به طرز چشمگیری بالاست.

8. جمهوری آفریقای مرکزی (CAR)

• تولید ناخالص داخلی: 2.2 میلیارد دلار
• جمعیت: 5,757,091

جمهوری آفریقای مرکزی (CAR)، واقع در آفریقای مرکزی، به دلیل بی ثباتی سیاسی، درگیری‌های مسلحانه و زیرساخت‌های ناکافی، با چالش‌های اقتصادی عمیقی دست و پنجه نرم می‌کند. ثروت این کشور در طلا، نفت، اورانیوم و الماس با فقر گسترده ای که شهروندانش تجربه می‌کنند، کاملا در تضاد است. ترکیبی از افزایش قیمت برای کالاهای اساسی پس از جنگ در اوکراین و چرخه‌های شدید سیل و خشکسالی، مبارزات اقتصادی CAR را تشدید کرده است.

7. سومالی

• تولید ناخالص داخلی: 7.5 میلیارد دلار
• جمعیت: 18,192,151

سومالی که در شاخ آفریقا قرار دارد، سال‌ها گرفتار بی‌ثباتی سیاسی، درگیری‌های مسلحانه و بحران‌های بشردوستانه بوده است. نبود یک دولت مرکزی کارآمد، زیرساخت‌های محدود و فقر گسترده مانع پیشرفت کشور شده است.

6. جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC)

• تولید ناخالص داخلی: 42.6 میلیارد دلار
• جمعیت: 102,553,019

جمهوری دموکراتیک کنگو، بزرگترین کشور در جنوب صحرای آفریقا، علیرغم ثروتی که در منابع طبیعی مانند کبالت و مس دارد، با چالش‌های اقتصادی عمیقی مواجه است و از همین رو یکی از فقیر ترین کشورهای دنیا حساب می‌شود. اکثر جمعیت در فقر زندگی می‌کنند و حدود 62 درصد از مردم کنگو با کمتر از 2.15 دلار هر روزشان را شب می‌کنند. سوءتغذیه، دسترسی محدود به آموزش و مراقبت‌های بهداشتی، و نرخ بالای باروری، فقر و محدودیت‌های توسعه کشور را تشدید می‌کند.

5. موزامبیک

• تولید ناخالص داخلی: 3.3 میلیارد دلار
• جمعیت: 33,980,890

موزامبیک که از فقیر ترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود، کشوری کم جمعیت و مستعمره سابق پرتغال است. با وجود منابع غنی، موزامبیک به دلیل بلایای طبیعی، بیماری، رشد سریع جمعیت، بهره وری پایین کشاورزی و نابرابری توزیع ثروت، با فقر مواجه است. علیرغم غنای منابع و رشد قوی تولید ناخالص داخلی، این کشور همچنان در زمره فقیرترین کشورهای جهان باقی مانده است که با حملات گروه‌های شورشی اسلامی در شمال غنی از گاز تشدید شده است.

4. نیجریه

• تولید ناخالص داخلی: 9.2 میلیارد دلار
• جمعیت: 27291636

نیجریه به عنوان یکی از فقیر ترین کشورهای دنیا، یک کشور محصور در خشکی در غرب آفریقا، به دلیل محدودیت منابع طبیعی، خشکسالی‌های مکرر و اقتصاد عمدتا کشاورزی با چالش‌های اقتصادی و نرخ بالای فقر مواجه است. با توجه به اینکه 80 درصد از قلمرو آن پوشیده از شن بیابان است و جمعیت رو به رشدی دارد که با کشاورزی در مقیاس کوچک امرارمعاش می‌کند، بیابان زایی یک تهدیدی قابل توجه محسوب می‌شود.

3. مالاوی

• تولید ناخالص داخلی: 6.9 میلیارد دلار
• جمعیت: 21,039,999

مالاوی با وجود مناظر زیبایش، یکی از فقیر ترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود. این کشور واقع در جنوب شرقی آفریقا، با چالش‌های اقتصادی قابل توجهی دست و پنجه نرم می‌کند. این کشور به شدت به کشاورزی دیم متکی است که آن را در برابر تغییرات آب و هوایی و نوسان قیمت کالاها آسیب پذیر می‌کند. با این وجود، دولت همچنان متعهد به ترویج تنوع اقتصادی، بهبود آموزش و مراقبت‌های بهداشتی و کاهش فقر است.

2. چاد

• تولید ناخالص داخلی: 10.9 میلیارد دلار
• جمعیت: 18,327,841

چاد، یکی از فقیر ترین کشور جهان واقع در آفریقا، با وجود داشتن ذخایر قابل توجه نفت، با چالش‌های اقتصادی قابل توجه و نرخ فقر بالا مواجه است. این کشور به شدت به کشاورزی دیم متکی است، که آن را در برابر شوک‌های ناشی از آب و هوا و ناامنی غذایی گسترده آسیب پذیر می‌کند. نقض حقوق بشر و سرکوب مخالفان سیاسی و مخالفان گزارش شده است که نگرانی‌هایی را در مورد اصول دموکراتیک ایجاد کرده است.

1. لیبریا

• تولید ناخالص داخلی: 10.9 میلیارد دلار
• جمعیت: 5,428,692

لیبریا در صدر لیست فقیر ترین کشورهای دنیا قرار دارد. فقر پایدار لیبریا ناشی از درگیری‌های خشونت‌آمیز، از جمله جنگ‌های داخلی و شیوع‌هایی مانند ابولا است که به زیرساخت‌های ناپایدار و خدمات محدود منجر می‌شود. مهاجرت اجباری کشاورزی را مختل می‌کند و به ناامنی غذایی کمک می‌کند. سازمان‌های بین المللی مانند برنامه جهانی غذا برای کاهش فقر و بهبود آینده کشور از طریق تلاش‌های توسعه پایدار و سرمایه گذاری در آموزش و مراقبت‌های بهداشتی تلاش می‌کنند.

سخن آخر

عبارت «فقیرترین» ابهام زیادی دربر دارد. می‌توانیم کشورها را بر اساس تعدادی از عوامل اقتصادی و توسعه‌ای رتبه‌بندی کنیم، یا معیار فقر را گرسنه‌ترین کشورهای جهان درنظر بگیریم. این نیز تنها یکی از راه‌های نگاه به ثروت این کشورهاست. مسئبه ای مانند فقر جامع، چیزی نیست که تنها بر اساس چند معیار محدود تعیین شود. فقر صرفاً یک پارامتر توصیفی یا کمّی نیست و تعریف‌های زیادی برای فقر وجود دارد.

چشم اندازی که مطلوب ماست، جهانی عاری از فقر، ترس و ظلم خواهد بود. یعنی جهانی که در آن با همه با عزت و احترام رفتار می‌شود. فقر یک واقعیت قابل اندازه گیری از زندگی است، اما در نهایت یک فرد، یک خانواده یا یک جامعه را تعریف نمی‌کند. کرامت انسانی، در ذات همه ماست و باید برای آن ارزش قائل شد.

مبارزه با فقر – اگر قرار است پیروزی نصیب انسان شود – در دستان افرادی است که با آنها کار می‌کنیم. وظیفه ما کمک به مردمان نیازمند است؛ به عنوان همنوعانی که وظیفه انسانیت را بجا می‌آورند، باید ابزارها و منابع مورد نیازشان را در اختیارشان بگذاریم. ما برای تمامی مردم جهان احترام قائلیم و به همین دلیل است که در وهله اول، باید به عنوان جامعه انسانی صدای فریاد امدادخواهی فقیر ترین کشورهای دنیا را بشنویم و به یاری آنها بشتابیم.

سؤالات متداول

مطالب مرتبط:

11 تا از افسرده ترین کشورهای جهان | غمگین ترین کشور جهان کجاست؟ بهترین کشورها برای سفر در تابستان، ۱۰ کشور جذاب و پرطرفدار تابستانی بهترین کشور برای مهاجرت کاری در سال 2023 بهترین کشورها برای تحصیل کدامند؟ |محبوبترین کشور ها برای مهاجرت تحصیلی