مار آناکوندا: آشنایی با غول جهان مارها

در این مقاله از نجوافکت، سفری به دنیای آناکوندا خواهیم داشت و با حقایق شگفت‌انگیزی درباره این موجودات بی‌نظیر آشنا خواهیم شد. از نحوه زندگی و تولید مثل آنها گرفته تا راز و رمزهای شکار و قدرت عضلانی‌شان، همه و همه را در این مقاله بررسی خواهیم کرد.

با بزرگترین مار جهان آشنا شوید!

مار آناکوندا عظیم الجثه از تیره بوآست (تیرهٔ Boidae)، که با نام علمیِ یونِکتس (Eunectes) شناخته می‌شود. این گروه شامل سه الی پنج گونه از مارهای بزرگ، آب‌دوست و فشارنده است که در نواحی گرمسیری آمریکای جنوبی یافت می‌شوند.

آنا کوندای سبز که با نام‌های اناکوندا سبز شمالی (Eunectes akayima) نیز شناخته می‌شود، در زمرهٔ بزرگ‌ترین مارهای جهان قرار دارد. طول این گونه می‌تواند تا ۹ متر برسد که رقیبی جدی برای طولِ پایتون مشبک (Python reticulatus) به حساب می‌آید. وزن این مار عظیم‌الجثه نیز می‌تواند به ۲۵۰ کیلوگرم برسد.

مار اناکوندا زرد جنوبی (Eunectes notaeus) بسیار کوچک‌تر است و طبق این گزارش، طول ماده‌های بالغ آن حداکثر به ۴٫۴ تا ۴٫۶ متر می‌رسد.

انواع آناکوندا و زیستگاه آنها

مار اناکوندا که با نام‌های مار عظیم‌الجثه نیز شناخته می‌شوند، مارهایی به رنگ زیتونی با لکه‌های سیاه بیضی‌شکل هستند. با وجود کشف تعداد انگشت‌شماری از نمونه‌های غول‌پیکر این گونه، طولِ اکثرِ بالغینِ انا کوندا عظیم‌الجثهٔ سبز از ۵ متر تجاوز نمی‌کند.

آنا کوندا عظیم‌الجثهٔ سبز شمالی ساکنِ حوضه‌های پست، باتلاق‌ها و حتی برخی از مناطق چمنی خشک‌تر در شرق رشته‌کوه‌های آند است. زیستگاه آناکوندا از شرق اکوادور، شمال پرو و شمال برزیل به سمت شمال تا کلمبیا، ونزوئلا، گویان، سورینام، گویان فرانسه و ترینیداد و توباگو امتداد می‌یابد.

• مار انا کوندا سبز جنوبی که برخلاف خویشاوند شمالی خود تالاب‌ها و سایر مناطق مرطوب را به زیستگاه‌های خشک‌تر ترجیح می‌دهد، از شرق پرو و شمال برزیل تا شمال بولیوی و شرقی ترین پاراگوئه یافت می‌شود.
• انا کوندا زرد (Eunectes notaeus) با رنگ زرد مایل به قهوه‌ای که لک‌های جفتی در سرتاسر بدن آن وجود دارند. این مار در باتلاق‌ها، مرداب‌ها و سایر زیستگاه‌های آبی حوضه رودخانهٔ پاراگوئه به سمت جنوب تا شمال شرقی آرژانتین ساکن است. رنگ زرد این گونه آن را از سایرین متمایز می‌کند.

• انا کوندا خال‌دار تیره (Eunectes deschauenseei) ساکنِ پایین‌دست‌های سیل‌زدهٔ فصلی رودخانهٔ آمازون و آبخیزهای ساحلی است. محیط زندگی این گونه از رودخانهٔ مارونی که سورینام و گویان فرانسه را از هم جدا می‌کند، به سمت جنوب شرقی تا رودخانهٔ توکانتینس در برزیل امتداد می‌یابد.

• مار آناکوندای بنی (Eunectes beniensis) عمدتاً در مناطق سیلابی فصلی در شمال مرکز بولیوی یافت می‌شود.

اندازه مار اناکوندا

اناکوندای بالغ یکی از بزرگ‌ترین مارهای شناخته‌شدهٔ جهان به شمار می‌رود. جالب است که ماده‌های این گونه جثه‌ای به مراتب بزرگ‌تر از نرها دارند. طول این مارهای غول‌آسا می‌تواند به ۹ متر و قطر بدنشان به ۳۰٫۵ سانتی‌متر برسد. همچنین، وزن مار آنا کوندا بالغ  گاه به ۲۵۰ کیلوگرم نیز می‌رسد.

بزرگترین مار آناکوندا در جهان

بزرگترین مار آناکوندا که تا به حال ثبت شده، یک مار آناکوندای سبز ماده بود که 33 فوت (10 متر) طول و 880 پوند (400 کیلوگرم) وزن داشت. این مار عظیم الجثه در طبیعت در برزیل شکار و اندازه گیری‌ها توسط رکوردهای جهانی گینس تایید شد.

برخی از افراد ادعا می‌کنند که مارهای آناکوندای بزرگتر هم وجود دارند، اما هیچ مدرک قابل اعتمادی برای تأیید این ادعاها وجود ندارد.

آناکوندای سبز بزرگترین گونه مار در جهان است و به طور کلی در حوضه آب شیرین و باتلاق‌های گرمسیری در آمریکای جنوبی یافت می‌شود.

غذای مار آناکوندا چیست؟

همانند تمام مارها، مار آنا کوندا نیز گوشتخوار است. این گونه غیرسمی بوده و از روش فشار برای از پای درآوردن طعمه استفاده می‌کند. مار اناکوندا با آرواره‌های قدرتمند خود شکار را گرفته و سپس با فشردن بدن عضلانی‌شان، آن را خفه کرده و به طور کامل می‌بلعند. مانند اغلب مارها، آنا کوندا نیز قادر است آروارهٔ خود را از هم جدا کند تا طعمه‌هایی بسیار بزرگ‌تر از جثهٔ خود را ببلعد. با این حال، این مارها همواره خطرات احتمالی جراحت ناشی از شکارهای بزرگ را در نظر می‌گیرند.

آناکوندا سوخت‌وساز آهسته‌ای دارد و به جز ماده‌های بالغ در فصل زاد و ولد، تنها به یک وعده غذایی در هر چند هفته نیاز خواهد داشت.

این مار یک شکارچی فرصت‌طلب در رأس زنجیرهٔ غذایی است و از طعمه‌های بسیار متنوعی تغذیه می‌کند. مارهای جوان‌تر معمولاً از ماهی، پرندگان و پستانداران کوچک تغذیه می‌کنند، اما مارهای بالغ قادر به بلعیدن جانورانی بسیار بزرگ‌تر از جمله گوزن، کاپیبارا، کایمن و پرندگان بزرگ هستند. ماده‌های این گونه گاهی اوقات، به ویژه در فصل زادآوری، اقدام به همنوع‌خواری و بلعیدن نرها می‌کنند. با توجه به جثهٔ عظیم‌شان، مار اناکوندا بزرگ یکی از معدود مارهایی است که از عهدهٔ بلعیدن انسان برمی‌آید. با این حال وقوع چنین رویدادی بسیار نادر است.

رفتارشناسی مار آناکوندا

اناکُندا از حس‌های شیمیایی پیشرفته‌ای برخوردار است و می‌تواند با استفاده از زبان خود، سیگنال‌های شیمیایی ناشی از حرکت جانوران نزدیک را تشخیص دهد. این توانایی در نرهای این گونه برای تشخیص فرومون‌های ماده‌ها در فصل زادآوری نیز به کار می‌رود. مارها با حرکت سریع و لرزانندهٔ زبان خود، مولکول‌های شیمیایی موجود در هوا را دریافت می‌کنند. علاوه بر حس بویایی، اناکُندا قادر است از طریق لرزش‌ و همچنین با استفاده از اندام‌های حفره‌ای واقع در لب بالایی، امواج گرمایی را تشخیص داده و از وجود دیگر جانوران آگاه شود.

این مارها به طور معمول جانورانی منزوی هستند و به جز در فصل زادآوری، در قلمرو شکار اختصاصی خود باقی می‌مانند.

زاد و ولد آناکوندا چگونه است؟

بلوغ جنسی در اناکوندا در حدود ۳ تا ۴ سالگی فرا می‌رسد. جفت‌گیری این گونه به طور کلی از ماه مارس تا می، در طول فصل خشک، اتفاق می‌افتد. در این دوران، نرهای این مار تا گروه‌هایی ۱۳ نفری تشکیل داده و برای جفت‌گیری با یک ماده با یکدیگر رقابت می‌کنند. آن‌ها با تشکیل یک کُرهٔ جفت‌گیری، ماده را احاطه کرده و برای دسترسی به مخرج او (یعنی اندامی به نام کلوآک) با هم به رقابت می‌پردازند.

جفت‌گیری می‌تواند تا یک ماه به طول انجامیده و در این مدت، ماده چندین بار با نرهای مختلف جفت‌گیری می‌کند. پس از اتمام جفت‌گیری، ماده گاهی اوقات ممکن است یکی یا چند تا از نرهای کوچک‌تر را ببلعد، زیرا در طول دورهٔ آبستنی هفت ماهه، تغذیه‌ای نخواهد داشت.

اناکوندا تنها هر دو سال یک بار جفت‌گیری می‌کند که به احتمال زیاد به دلیل اتلاف انرژی فراوان در این دوره است.

زایمان در این گونه به صورت زنده و در آب صورت می‌گیرد. ماده پس از گذراندنِ باقی‌ماندهٔ فصل خشک، اقدام به زایمان کرده و می‌تواند ۲۰ تا ۴۰ نوزاد به دنیا بیاورد. اندازهٔ نوزادان رابطهٔ مستقیمی با جثهٔ ماده دارد. بر اساسِ بزرگ‌ترین رکورد ثبت‌شده، یک مار سبز موفق به زایمانِ ۸۲ نوزاد شده است.

تفاوت مار آناکوندا با پایتون چیست؟

در دنیای مارهای غول‌پیکر، دو نام بیش از سایرین خودنمایی می‌کنند: آناکوندا و پابتون (یا پیتون). هر دو این خزندگان، به واسطهٔ جثهٔ عظیم و قدرت بی‌نظیرشان، لرزه بر اندام هر موجود زنده‌ای می‌اندازند. اما در پس این شباهت ظاهری، تفاوت‌های بارزی نیز نهفته است.

• زیستگاه: آنا کونداها در جنگل‌های بارانی آمریکای جنوبی و در آب‌های راکد و تاریک کمین می‌کنند، در حالی که پیتون‌ها در مناطق گرمسیری آفریقا، آسیا و استرالیا یافت می‌شوند.
• اندازه: آناکونداها به طور کلی از پیتون‌ها بزرگ‌تر هستند. به عنوان مثال، آناکونداي سبز می‌تواند تا 9 متر طول و 250 کیلوگرم وزن داشته باشد، در حالی که پیتون مشبک، که بزرگ‌ترین گونهٔ پیتون است، حداکثر تا 10 متر طول و 150 کیلوگرم وزن می‌رسد.
• رنگ: آنا کونداها معمولاً دارای لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه روی پوست سبز خود هستند، در حالی که پیتون‌ها طیف رنگی متنوع‌تری دارند و می‌توان آنها را در رنگ‌های قهوه‌ای، زرد، خاکستری و حتی سیاه یافت.
• روش شکار: هر دو مار از روش فشار برای از پای درآوردن طعمه استفاده می‌کنند، اما آنا کونداها به طور معمول طعمه را در آب خفه می‌کنند، در حالی که پیتون‌ها طعمه را در خشکی شکار و خفه می‌کنند.
• تغذیه: آنا کونداها از طعمه‌های متنوعی از جمله گوزن، کاپیبارا، کایمن و حتی گاه انسان تغذیه می‌کنند، در حالی که پیتون‌ها بیشتر از پستانداران کوچک و متوسط مانند جوندگان، پرندگان و خفاش‌ها تغذیه می‌کنند.
• رفتار: آنا کونداها به طور کلی خجالتی و گوشه‌گیر هستند، در حالی که پیتون‌ها فعال‌تر و جسورتر هستند.
• تولید مثل: آنا کونداها بچه‌زا هستند و 20 تا 40 نوزاد به دنیا می‌آورند، در حالی که پیتون‌ها تخم‌گذار هستند و 30 تا 100 تخم می‌گذارند.

طول عمر مال آناکوندا

در شرایط ایده آل، یک مار اناکوندا می‌تواند تا 30 سال هم عمر کند. اما در حالت عادی و در جهان طبیعت، هر مار آناکوندا به صورت میانگین بین 10 تا 15 سال عمر می‌کنند.

آناکوندا و رسانه

جانوران عظیم و به خصوص مارها، همیشه سوژه فیلم‎‌های اکشن و ترسناک بوده و هستند. اگر از تماشای نبرد با مارهای عظیم لذت می‌برید، پیشنهاد می‌کنم به لیست فیلم مار آناکوندا زیر هم سری بزنید.

• Anaconda (1997)
• Anacondas: The Hunt for the Blood Orchid (2004)
• Anaconda 3: Offspring (2008)
• Anacondas: Trail of Blood (2009)

مار آناکوندا در ایران

بر اساس منابع معتبر، حضور مار آناکوندا در محیط وحش ایران تأیید نشده است. این مار بومی آمریکای جنوبی است و زیستگاه طبیعی آن شامل حوضه‌های آب شیرین و باتلاق های گرمسیری در کشورهای کلمبیا، ونزوئلا، برزیل، پرو، بولیوی، پاراگوئه، اروگوئه، گویان و ترینیداد و توباگو می‌شود.

با این حال، گزارش هایی از مشاهده مار آناکوندا در ایران در چند سال اخیر وجود داشته است:

• در سال 1396، اخباری مبنی بر مشاهده یک مار آناکوندا در پارک چمران کرج منتشر شد. گفته می‌شد که این مار از آلمان وارد ایران شده و در این پارک نگهداری می‌شود.
• در سال 1397، ویدیویی در فضای مجازی منتشر شد که در آن ادعا می‌شد یک مار آناکوندا در پتروشیمی ماهشهر خوزستان مشاهده شده است.
• در سال 1400، خبری مبنی بر مشاهده یک مار بزرگ در منطقه اوز استان فارس منتشر شد. برخی از اهالی این منطقه معتقد بودند که این مار یک آناکوندا بوده است.

هیچ یک از این گزارش ها توسط منابع موثق مانند سازمان حفاظت محیط زیست ایران تأیید نشده‌اند.

احتمال فرار یا رهاسازی مارهای آناکوندا از مراکز نگهداری حیوانات یا قاچاق آنها به ایران وجود دارد. این مارها می‌توانند تهدیدی برای حیات وحش بومی ایران باشند، زیرا شکارچی راس هرم غذایی هستند.

جمع بندی

آناکوندا، غول خفته در اعماق جنگل‌های بارانی، موجودی شگفت‌انگیز و پر رمز و راز است. با جثه‌ای عظیم، قدرت بی‌نظیر و فکت‌های جالب، آناکوندا همواره توجه انسان را به خود جلب کرده است.

در این مقاله، سفری به دنیای مار اناکوندا داشتیم و با حقایق جالبی دربارهٔ این موجودات شگفت‌انگیز آشنا شدیم. از زیستگاه و رژیم غذایی آنها تا روش‌های شکار و تولید مثل، همه و همه را بررسی کردیم.

آناکونداها به عنوان شکارچیان راس هرم غذایی، نقشی حیاتی در اکوسیستم جنگل‌های بارانی ایفا می‌کنند. اما این موجودات شگفت‌انگیز در معرض خطراتی مانند تخریب زیستگاه و شکار غیرمجاز قرار دارند و از همین رو بایستی اقدام‌های جدی برای حفاظت از این گونه در عین کنترل جمعیت مارها انجام داد.

حفظ و حراست از این موجودات باارزش، وظیفه‌ای همگانی است. با افزایش آگاهی و تلاش برای حفظ زیستگاه‌های طبیعی، می‌توانیم به بقای این غول‌های دوست‌داشتنی در اعماق جنگل‌های بارانی کمک کنیم.

سؤالات متداول

مطالب مرتبط:

بزرگترین مار ایران: 15 تا از مارهای بزرگ ایرانی بزرگترین مار جهان را بشناسید! معرفی 13 مار غول پیکر دنیا تیتانوبوآ هنوز زنده است؟! | بزرگترین مار تاریخ را بشناسید این 23 گونه، حیوانات منقرض شده در قرن 20 هستند! + مرثیه‌ای برای حیوانات منقرض شده در 100 سال اخیر فکت‌های جالب از 16 تایپ MBTI! + معرفی تیپ های شخصیتی MBTI این 11 مکان، بهترین کشور برای سفر در تابستان هستند! حقایق ترسناک قطب جنوب: 9 حقیقت عجیب از آخر دنیا خطرناک ترین حیوان جهان: 10 تا از کشنده ترین حیوانات جهان + عکس