حیوانات در معرض انقراض ایران: سرنوشت مبهم حیات وحش

با این مقاله از نجوافکت همراه باشید تا به بررسی حیوانات در معرض انقراض ایران و راه‌های جلوگیری از این مسئله بپردازیم.

لیست حیوانات در معرض انقراض ایران

در حال حاضر حدود ۱۲۸ گونه جانوری و مهره‌دار در ایران در معرض خطر انقراض قرار دارند. این گونه‌ها به دسته‌های مختلفی از جمله پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهیان تقسیم می‌شوند.

برخی از شاخص‌ترین حیوانات در معرض انقراض ایران عبارتند از:

یوزپلنگ ایرانی: در معرض انقراض شدید

یوزپلنگ ایرانی (نام علمی: Acinonyx jubatus venaticus)، زیرگونه‌ای از یوزپلنگ آسیایی و سریع‌ترین گربه‌سان جهان است که در حال حاضر در معرض خطر انقراض شدید قرار دارد. این گربه‌سان باشکوه با پشم طلایی رنگ، خال‌های قهوه‌ای و خطوط سیاه روی صورت، زمانی در دشت‌ها و جنگل‌های سراسر ایران می‌دوید، اما امروزه زیستگاه آن به شدت محدود شده و تعداد یوزپلنگ‌های ایرانی به کمتر از 12 قلاده در طبیعت رسیده است.

یوزپلنگ (Asiatic cheetah) به دلیل شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه و تصادفات جاده‌ای، جزو حیوانات در معرض انقراض ایران به حساب می‌آید.

ببر مازندران: منقرض شده در طبیعت

آخرین ببر مازندران (Caspian tiger) در سال 1373 شکار شد. تلاش‌هایی برای احیای این گونه در اسارت در حال انجام است، اما هنوز تا رهاسازی مجدد آن در طبیعت فاصله زیادی وجود دارد.

گربه پالاس: در خطر انقراض

گربه پالاس (Otocolobus manul) یکی از گربه‌سانان وحشی نادر و زیبا در ایران است که در معرض خطر انقراض قرار دارد. این گربه با جثه کوچک، گوش‌های کوتاه و دم ضخیم و پشمالو شناخته شده و در مناطق کوهستانی و استپی مرکزی و شرقی ایران یافت می‌شود.

متاسفانه، وضعیت حیات وحش گربه پالاس ایرانی بسیار وخیم است و این گونه به دلیل عوامل متعددی جزو حیوانات در معرض انقراض ایران محسوب می‌شود.

گورخر ایرانی: آسیب‌پذیر

گورخر ایرانی (Persian onager) تنها گونه گورخر موجود در ایران و یکی از زیرگونه‌های گورخر آسیایی است که در گذشته در مناطق مختلف ایران پراکنده بود. با اینکه امروزه به دلیل اقدامات حفاظتی تعداد آنها افزایش یافته است، اما این حیوان هنوز به دلیل شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه و رقابت با دام اهلی در معرض خطر قرار دارد.

فوک خزری: در معرض انقراض

فوک خزری (نام علمی: Pusa caspica) تنها پستاندار دریایی ایران است که در دریای خزر یافت می‌شود. این فوک زیبا با بدنی خاکستری مایل به قهوه‌ای، سر گرد و پوزه کوتاه، گوش‌های کوچک و باله‌های پهن، نقشی حیاتی در اکوسیستم دریای خزر ایفا می‌کند.

فوک خزری (Caspian seal) به دلیل آلودگی، صید بی‌رویه و گیر افتادن در تورهای ماهیگیری، از جانوران در معرض خطر ایران محسوب می‌شود.

اردک سرسفید: آسیب‌پذیر

اردک سرسفید (White-headed duck) به دلیل تخریب تالاب‌ها و زمستان‌های سرد در حال کاهش است. این پرنده با سر سفید، منقار آبی، گردن و تارکی سیاه و بدنی قهوه‌ای مایل به خاکستری قابل تشخیص است. اردک سرسفید پرنده‌ای مهاجر محسوب می‌شود و زمستان‌ها به مناطق جنوبی‌تر و گرم‌تر کوچ می‌کند.

در حال حاضر، اقداماتی برای حفاظت از اردک سرسفید در ایران در حال انجام است، از جمله ایجاد مناطق حفاظت شده، تحقیقات علمی و برنامه‌های آموزشی.

خرس قهوه‌ای: آسیب‌پذیر

خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) پستانداری بزرگ و قدرتمند است که در مناطق کوهستانی و جنگلی ایران یافت می‌شود. این حیوان باشکوه که زمانی در سراسر کشور پراکنده بود، امروزه به دلیل شکار بی‌رویه، تخریب زیستگاه و درگیری با انسان، از حیوانات در حال انقراض ایران است.

کرکس مصری: در معرض انقراض

کرکس مصری (نام علمی: Neophron percnopterus) که در ایران با نام محلی «کرکس کوچک» نیز شناخته می‌شود، پرنده‌ای لاشخوار از راسته شاهین‌سانان و از خانواده کرکسان است که در مناطق مختلف ایران یافت می‌شود. این پرنده زیبا با منقار باریک و نوک‌تیز، بال‌های بلند و خمیده و پرهای سفید و سیاه، نقشی حیاتی در پاکسازی طبیعت و زنجیره غذایی ایفا می‌کند.

کرکس مصری (Egyptian vulture) به دلیل مسمومیت با سموم دفع آفات، کمبود غذا و برخورد با کابل‌های برق، یکی دیگر از حیوانات در معرض انقراض ایران به حساب می‌آید.

بالابان: از حیوانات در معرض انقراض ایران

بالابان (نام علمی: Falco peregrinus یا Falco cherrug) که در ایران با نام‌های محلی شاه‌باز و شاهین نیز شناخته شده است، پرنده‌ای شکاری بزرگ و قدرتمند از راسته شاهین‌سانان و از خانواده شاهینان به حساب می‌آید که در مناطق مختلف ایران یافت می‌شود. این شاه‌باز باشکوه با بال‌های پهن و قدرتمند، منقار تیز و چنگال‌های قوی، سریع‌ترین پرنده جهان محسوب شده و در شکار طعمه‌های خود مهارت بی‌نظیری دارد.

بالابان به دلیل شکار غیرمجاز، قاچاق و تخریب زیستگاه جزو حیوانات در معرض انقراض ایران است.

سمندر لرستانی: از جانوران در معرض خطر ایران

سمندر لرستانی (نام علمی: Neurergus kaiseri)، دوزیستی کمیاب و در معرض خطر انقراض از راسته دم‌دارسان و از خانواده سمندرهای بدون شش است که در استان لرستان ایران یافت می‌شود. این سمندر زیبا با بدنی باریک و کشیده، دم بلند و باله‌های ظریف، تنها گونه سمندر بدون شش در ایران و یکی از نادرترین سمندرهای جهان است.

سمندر لرستانی به دلیل تخریب زیستگاه، آلودگی و خشکسالی از حیوانات در معرض انقراض ایران به حساب می‌آید.

برای خواندن مقاله‌ای با موضوع 20 مورد از حیوانات منقرض شده در 100 سال اخیر، با کلیک روی لینک می‌توانید به صفحه موردنظر مراجعه کنید.

پنج گونه خاویاری دریای خزر

همه پنج گونه خاویاری دریای خزر به دلیل صید بی‌رویه، آلودگی و تخریب زیستگاه در معرض انقراض قرار دارند. فیل‌ماهی، تاس‌ماهی روسی یا چالباش، تاس‌ماهی ایرانی یا قره‌برون، ماهی شیپ و ماهی اوزون‌برون یا سوروگا، گونه‌های اصلی ماهیان خاویاری دریای خزر به شمار می‌روند.

تاثیرات عوامل مختلف بر حیوانات در حال انقراض ایران

تخریب زیستگاه

از دست دادن زیستگاه یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید کننده حیات وحش است. این امر می‌تواند به دلیل عواملی مانند کشاورزی، جنگل‌زدایی، توسعه شهری و معدن‌کاری رخ دهد.

شکار غیرمجاز

شکار غیرمجاز برای گوشت، پوست، شاخ و سایر اندام‌ها حیات وحش را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

قاچاق حیوانات

قاچاق حیات وحش تجارتی پرسود است که به ضرر بسیاری از گونه‌ها تمام می‌شود.

آلودگی

آلودگی آب، هوا و خاک می‌تواند به حیات وحش به طور مستقیم و غیرمستقیم آسیب برساند.

تغییرات آب و هوایی

تغییرات آب و هوایی می‌تواند باعث تغییر زیستگاه‌ها، مختل کردن زنجیره‌های غذایی و افزایش بیماری در حیات وحش شود.

چرای بی‌رویه

چرای بی‌رویه مراتع می‌تواند منجر به فرسایش خاک، تخریب گیاهان و از بین رفتن زیستگاه حیات وحش شود.

سدسازی

سدسازی می‌تواند مسیرهای مهاجرت حیات وحش را مسدود کند، زیستگاه‌ها را غرق کند و به جریان طبیعی آب‌ها آسیب برساند.

معدن‌کاری

معدن‌کاری می‌تواند منجر به تخریب زیستگاه، آلودگی و سپس به خطر افتادن زیست گونه جانوری شود.

تغییر الگوی بارش

تغییر الگوی بارش در اثر تغییرات آب و هوایی می‌تواند بر دسترسی حیوانات به آب و غذا تاثیر بگذارد و همچنین می‌تواند باعث سیل، خشکسالی و سایر رویدادهای شدید آب و هوایی شود که به زیستگاه‌ها آسیب می‌رساند.

بیماری

تغییرات آب و هوایی و همچنین آلاینده‌ها می‌توانند باعث شیوع بیماری در حیات وحش شوند.

رقابت با گونه‌های مهاجم

گونه‌های مهاجم می‌توانند منابع غذایی و زیستگاه حیات وحش بومی را تصاحب کنند و همچنین می‌توانند بیماری‌ها را به آنها منتقل کنند.

تصادفات جاده‌ای

حیواناتی که در جستجوی غذا یا جفت هستند ممکن است با خودروها در جاده‌ها تصادف کنند.

توسعه گردشگری غیر اصولی

رشد بی‌رویه گردشگری می‌تواند به تخریب زیستگاه‌ها، آلودگی و آزار و اذیت حیات وحش منجر شود.

فقر و ناامنی غذایی

فقر و ناامنی غذایی می‌تواند مردم را به شکار غیرمجاز و سایر فعالیت‌های مضر برای حیات وحش سوق دهد.

کمبود آگاهی عمومی

کمبود آگاهی عمومی در مورد اهمیت حیات وحش و خطرات متوجه آن می‌تواند منجر به بی‌تفاوتی یا اقدامات مضر نسبت به حیوانات شود.

اقدامات لازم برای حفظ حیات وحش در ایران

در کنار این موضوعات، چه اقداماتی باید بصورت جمعی صورت بگیرد تا بتوان جلوی انقراض گونه‌های جانوری را گرفت؟ وظایف ما در قبال حیوانات در حال انقراض ایران چیست؟ در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

تقویت قوانین و مقررات: قوانین مربوط به شکار، صید، قاچاق و محیط زیست باید به طور کامل اجرا و به‌روز شوند.

افزایش بودجه برای سازمان های حامی جانوران در معرض خطر ایران: سازمان حفاظت محیط زیست و سایر سازمان‌های مرتبط به منابع و بودجه کافی برای انجام وظایف خود در حفاظت از حیات وحش نیاز دارند.

آموزش و آگاهی‌رسانی: مردم باید از اهمیت حیات وحش و خطرات متوجه آن آگاه شوند. این امر از جمله راه های نجات حیوانات در معرض انقراض ایران است.

حمایت از جوامع محلی: جوامع محلی باید در تلاش‌های حفاظتی مشارکت داده و از مزایای حفظ حیات وحش بهره‌مند شوند.

توسعه پایدار: باید به دنبال راه‌هایی برای توسعه اقتصادی باشیم که به حفظ محیط زیست و حیات وحش آسیب نرساند.

تحقیقات علمی: این مسیر بی‌شک  نیاز به تحقیقات علمی بیشتر برای درک بهتر وضعیت حیات وحش و عوامل تهدید کننده آن وجود دارد.

سخن پایانی

حفاظت از حیات وحش ایران، وظیفه‌ای همگانی است. همه ما می‌توانیم با اقداماتی ساده مانند کاهش مصرف منابع طبیعی، عدم شکار و آزار حیوانات، عقیم کردن حیوانات وحشی پراکنده مانند سگ بجای غذا رسانی غیر اصولی به آن‌ها و حمایت از سازمان‌های حفاظت محیط زیست، به حفظ تنوع زیستی غنی کشورمان کمک کنیم. به یاد داشته باشیم که هر گونه جانوری، بخشی از یک اکوسیستم پیچیده و به هم پیوسته است. انقراض هر گونه، می‌تواند زنجیره‌ای از تغییرات را در پی داشته باشد که به ضرر کل اکوسیستم و در نهایت، به ضرر انسان خواهد بود. بیایید با هم برای حفظ این گنجینه‌های طبیعی تلاش کنیم و به نسل‌های آینده زمینی سرسبز و پر از حیات هدیه دهیم.

سوالات متداول

مطالب مرتبط:

بهترین فیلم های برد پیت: 35 فیلم فراموش نشدنی برد پیت شخصیت های رزیدنت اویل: نگاهی به 24 کاراکتر قابل بازی Resident Evil بهترین بازی های کامپیوتری 2024: با 30 عنوان جدید ۲۰۲۴ آشنا شوید تبدیل متن به ویدیو با هوش مصنوعی [10 ابزار برتر] ترسناک ترین بازی جهان: 20 تا از ترسناک ترین بازی های جهان 15 تا از بهترین مانگا های دنیا که باید قبل از مرگ بخوانید! این 12 نفر، بهترین خوانندگان زن خارجی هستند + معروف ترین خواننده های زن دنیا شیر بادام خانگی: طرز تهیه 4 مرحله ای، بهترین زمان مصرف و فواید در رژیم کتو