هوش هیجانی (EQ) چیست؟ + 4 تا از ابعاد مختلف هوش احساسی

اگر می‎‌خواهید بدانید که هوش هیجانی چیست و چرا علیرغم تلاش‌های فراوان و داشتن مدارک تحصیلی متعدد، هنوز به موفقیت دست نیافته‌اید، با نجوافکت در این مقاله همراه باشید تا به پاسخ مناسبی برای سوالتان برسید.

هوش هیجانی چیست؟

اگر برایتان سوال است که هوش هیجانی به انگلیسی چیست، پاسخ عبارت Emotional Quotient محسوب می‌شود که بیشتر از مخفف آن یعنی EQ استفاده می‌کنند. در تعریف هوش هیجانی باید بگوییم که هوش احساسی، توانایی فرد در ادراک و دریافت احساسات و هیجانات خودش و همین طور دیگران است. در واقع آنچه در هوش عاطفی یا هیجانی مورد توجه است، توانایی است که یک انسان در مقابله با چالش و بحران‌های زندگی دارد.

به بیان ساده‌تر، اگر هوش عاطفی در شما بالا باشد، شما فردی با انگیزه، امیدوار و توانمند در حل مسئله هستید. علیرغم این‌ها، می‌توانید بر استرس‌های روزانه خود غلبه کنید، خواسته‌های آنی و فوری خود را برای رسیدن به یک هدف بزرگ‌تر به تعویق بیاندازید، قدرت تاب‌آوری خوبی دارید، خویشتن‌داری و مسئولیت‌پذیری نیز از دیگر ویژگی‌هایی هستند که در طول زندگی و در مواجهه با مشکلات، موجب پیروزی‌تان خواهند شد. بله، این‌ها تنها بخشی از اهمیت هوش هیجانی در زندگی شما است. اما تاثیر هوش هیجانی در زندگی چیست؟

تاثیر هوش هیجانی در موفقیت و مقایسه آن با IQ

IQ مفهومی است که برای سنجش میزان هوش در انسان استفاده می‌شود. Intelligence Quotient سهمی ۲۰ درصدی در موفقیت شما و سایر افراد دارد. در حالیکه ۸۰ درصد باقیمانده از سهم موفقیت در زندگی افراد موفق، مربوط به بالا بودن هوش احساسی آنها است.

احتمالا به افراد زیادی برخورد کرده‌اید که از ضریب هوشی خوبی برخوردارند و پیچیده‌ترین مسائل علم ریاضی و فیزیک را در کسری از ثانیه حل می‌کنند، اما در مدیریت روابط خود با سایرین دچار مشکلات عمده هستند.

در واقع فردی که هوش احساسی قابل قبولی دارد، روابط مثبت و سالم‌تری را تجربه می‌کند. در هنگام بروز خشم و استرس، کنترل مناسبی بر روی رفتار خود دارد و به همین دلیل است که در موقعیت‌های حساسی همچون نشستن پشت میز مذاکره و امضاء قرارداد، آنچه به موفقیت فرد ختم می‌شود، قدرت او در شناخت هیجانات طرف مقابل و تسلط بر هیجانات خودش است.

نکته دیگر اینکه، میزان بهره هوشی یک فرد، رابطه مستقیمی با EQ او ندارد. یعنی اگر فردی دارای ضریب هوشی بالایی باشد، هوش عاطفی او نیز، بالا نخواهد بود و بالعکس. سطح IQ فرد از زمان تولد، ثابت است اما میزان هوش عاطفی را در طول عمر می‌توان با انجام روش‌های مختلف، تقویت کرد و افزایش داد. در ادامه به معرفی راه‌های تقویت هوش هیجانی که از مهارت‌های نرم به حساب می‌آیند می‌پردازیم.

ابعاد مختلف هوش احساسی

دانیل گولمن، نویسنده معروف کتاب هوش عاطفی، به ابعاد مختلف هوش احساسی اشاره می‌کند. او انواع هوش عاطفی را در ۴ حوزه مورد مطالعه قرار داده است. مثال برای هوش احساسی در هر یک از این ۴ نوع و خلاصه آن‌ها، به این صورت است:

1. خودآگاهی (آگاهی از عواطف و هیجانات خود)

به عنوان مثال، من در این لحظه به دلیل دعوایی که با دوستم داشتم خشمگین هستم و قصد تخریب شخصیت او را دارم.

2. خودکنترلی یا خود مدیریتی (مدیریت بر هیجانات و عواطف)

پس از احساس خشم نسبت به دوستم و قصد آزار رساندن به او، کمی راجع به عواقب این کارم فکر می‌کنم. آیا انجام چنین کاری صحیح است؟ می‌توانم مسئولیت عواقب چنین رفتاری را بر عهده بگیرم؟

3. آگاهی اجتماعی (تشخیص هیجان ها و عواطف دیگران)

نقش هوش هیجانی در روابط اجتماعی چیست؟ در اینجا گولمن بیشتر به توانایی درک و همدلی با دیگران اشاره می‎‌کند. در مثال بالا، من با خودم می‌اندیشم که چه چیزی باعث شده تا دوست من، رفتار خوبی با من نداشته باشد. آیا او امروز دچار بحران یا مشکلی شده و من از آن بی‌خبر هستم؟

4. مدیریت رابطه (اداره کردن روابط)

اداره کردن رابطه و مهارت‌های ارتباطی به این شکل محقق می‌شود که در ادامه مثال بالا، با دوستم به گفت و گو بنشینم، دلیل بدرفتاری و کج خلقی او را جویا شوم، به حرف‌ها و دغدغه‌هایش گوش دهم و سرانجام، دعوای دونفره‌مان را به ارتباطی مثبت و سازنده تبدیل کنم.

نشانه های افرادی که هوش عاطفی بالایی دارند

در ادامه قصد داریم به این موضوع مهم بپردازیم که اصولا چه افرادی را در این نوع از هوش، باهوش می‌دانیم و آیا این افراد از چنان نشانه‌های خاصی برخورداند که سایر افراد هیچ‌گاه نمی‎‌توانند مانند آن‌ها باشند؟ در حقیقت، هوش عاطفی تا حد زیادی اکتسابی است و انسان‌ها در طول زندگی مهارت‌های لازم برای افزایش ای کیو را می‌‎آموزند و با تمرین آن‌ها، می‎‌توانند به افرادی موفق، شاد و راضی از زندگی تبدیل شوند.

بهترین روش برای اندازه گیری و سنجش هوش عاطفی

انواع تست ای کی یو برای سنجش هوش احساسی افراد گردآوری شده، اما بهترین تست و پرسشنامه هوش عاطفی چیست؟ پرسشنامه هوش احساسی لیکرت، تست و پرسشنامه هوش احساسی از دیدگاه و نظر دانیل گلمن و هوش عاطفی از دیدگاه گاردنر برخی از انواع تست‌های معتبر هستند. یک تست هوش معتبر شامل ویژگی‌های زیر است:

• روایی: یک آزمون باید از روایی (ثابت بودن نتایج) و پایایی (قابل اطمینان بودن) برخوردار باشد. نشان داده شده است که آزمون‌های مبتنی بر توانایی هوش عاطفی به پیش‌بینی عملکرد شغلی کمک می‌کنند، به ویژه زمانی که حفظ روابط بین فردی مثبت برای موفقیت شغلی مهم است.
• اعتبار چهره و واکنش‌های متقاضیان: سوالاتی که برای سنجش مهارت اجتماعی متقاضیان استفاده می‌شود، باید به خوبی قابل درک باشند (به عنوان مثال، احساسات بیان شده در یک عکس از چهره یک فرد قابل تشخیص باشد).
• روش انجام تست: می‌توان از کاغذ و مداد یا پرسشنامه الکترونیکی استفاده کرد
• تفاوت‌های زیرگروهی: شواهدی وجود دارد که زنان تمایل دارند در آزمون‌های هوش عاطفی نمره بهتری نسبت به مردان کسب کنند. تحقیقات نشان می‌دهد زنان در خواندن حالات چهره و شناخت احساسات دیگران نسبت به مردان مهارت بیشتری دارند.

هوش احساسی باید چند باشد؟

منابع مهم در مورد هوش احساسی

خوشبختانه در سالیان اخیر منابع بسیار ارزشمندی در مورد این که هوش احساسی چیست و چه تاثیری در زندگی افراد دارد، نوشته شده است. اگر علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد EQ هستید می‌توانید از این منابع استفاده کنید. برخی از مهم‌ترین منابع در این قسمت آورده شده است که شامل مقالات و کتاب‌ها هستند.

مقالات مهم در زمینه آموزش تقویت هوش هیجانی:

• چرا شفقت یک تاکتیک مدیریتی بهتر از سرسختی است؟ (Why Compassion Is a Better Managerial Tactic Than Toughness)
• چرا نگرش مهمتر از IQ است؟ (Why Attitude Is More Important Than IQ)
• ۷ سوال مصاحبه که هوش هیجانی را تعیین می‌کند ( Interview Questions That Determine seven Emotional Intelligence)

کتاب هایی که به تقویت هوش عاطفی کمک می کنند:

• ۱۰ مورد ضروری HBR در مورد هوش عاطفی (اثر دانیل گلمن و سایر متخصصان)
• یک ذهن کاملاً جدید (اثر دن پینک)

نتیجه گیری

هوش هیجانی به توانایی درک، ارزیابی و مدیریت احساسات اشاره دارد. به اعتقاد بسیاری از روانشناسان این هوش اهمیت زیادی در موفقیت فرد در زندگی دارد و بسیار مهم تر از IQ است. برخی از محققان معتقدند که EQ را می‌توان آموخت و تقویت کرد. این یک ادعای کاملا درست است. شما می‌توانید با دیدن آموزش، هوش احساسی را در خود و کودکتان تقویت کنید. دکتر روانشناس خوب و متخصصان این حوزه می‌توانند به شما در رسیدن به این هدف کمک کنند.

سوالات متداول

مطالب مرتبط:

این 11 مکان، بهترین کشور برای سفر در تابستان هستند! فکت‌های جالب از 16 تایپ MBTI! + معرفی تیپ های شخصیتی MBTI بازی های شوتر: معرفی 27 تا از بهترین بازی های تفنگی و تیر اندازی کامپیوتر و کنسول بهترین برنامه ادیت عکس با هوش مصنوعی کدام است؟ لیست بهترین برنامه‌های ویرایش عکس با AI ارزان ترین شهرهای انگلیس برای زندگی در سال 2024 بازی های ماجراجویی: معرفی 23 تا از بهترین بازیهای ادونچر کامپیوتر و کنسول مکس پین: سفری تاریک به اعماق جنایت و انتقام بهترین چت با هوش مصنوعی: معرفی 8 تا از بهترین ربات های هوش مصنوعی